Windows 11 – Onze eerste ervaringen

5 Oktober 2021, afgelopen dinsdag, bracht Microsoft Windows 11 officieel uit. Waar we er enkele jaren geleden van uit gingen dat Windows 10 de definitieve versie van Windows zou blijven hadden ze genoeg en vooral forse veranderingen voor ogen om er weer echt een volledig nieuwe versie van te maken. En eerlijk is eerlijk, de vele genoemde veranderingen die zijn gemaakt (en voor een deel nog gemaakt moeten worden) zijn ook niet de minste. Uiteraard verwachten we natuurlijk een update wat betreft de visuele uitstraling, maar vooral op gebied van app stores en app integratie, productiviteit en zelfs performance staat er aardig wat op de agenda.

Normaliter zouden wij ver voor de launch al lekker met een beta van een nieuwe Windows aan de slag gaan, maar met onze verhuizing was dat er niet van gekomen en waren wij, vermoedelijk net als jullie, toch vooral aan het wachten op de officiële release deze week. En, normaliter zouden we ons dan de eerste dagen vooral richten op zaken als performance met high-end componenten.

Een uitermate vriendelijke dame bij Coolblue had echter een leuker idee: of wij het leuk vonden om samen met één van hun meer gangbare laptops Windows 11 eens aan de tand te voelen. Dusniet de top van de top van de markt op gebied van laptops, maar met “gewoon” een middenklasse laptop in lijn met wat velen van jullie, en jullie familie, thuis ook daadwerkelijk zouden gebruiken. Oftewel kijken naar of en hoe interessant Windows 11 is voor een gigantische groep eindgebruikers.

Kortom, onze dank gaat uit naar Coolblue voor het sponsoren van dit artikel, en we duiken er in!

De Machine

Onze ervaring begint dus niet met een Intel Core i9-12900K, 512 Gigabyte geheugen en een GeForce RTX 4090, maar met een HP Pavilion 15 voorzien van een AMD Radeon 4500u, 8GB geheugen en een 256 GB SSD. Geen dedicated GPU, geen touch screen en pen functionaliteit, maar een aantrekkelijke, strakke laptop voor dagelijks gebruikt met een aantrekkelijk prijskaartje van 619 euro. Dit is geen review van dit product, maar het is wel fijn om te weten dat dit gewoon een hele gangbare machine is; Windows 11 richt zich niet louter op high-end, het moet het standaard OS worden in het gros van de laptops.

Het is, zoals de specificaties op de Coolblue pagina ook aangeven, wel een laptop die direct geschikt is voor Windows 11. Wil je zelf upgraden is het raadzaam even naar de systeemvereisten te kijken, maar de realiteit is dat de meeste laptops en desktops van de afgelopen paar jaar compatible moeten zijn. Zo niet vandaag, dan op korte termijn.

Hoewel nieuwe varianten van deze laptop direct met Windows 11 uitgestuurd zullen worden kregen wij die van ons iets voor de release, oftewel met Windows 10. Het installatieproces naar Windows 11 is verder eenvoudig. Of je volgt de automatische update vanuit Windows 10, die gaandeweg op meer systemen de kop op zal steken, of als je net als wij niet kan wachten: download de ISO of updater van de Microsoft site, opent deze, en volgt de stappen die niet heel anders zijn dan met Windows 10: maak een accountje aan, maak verbinding met je netwerk, the usual.

Ware het niet voor de nieuwe wallpaper en uitstraling had je mij wijs kunnen maken dat het nieuwe installatieproces simpelweg een iets bijgewerkte variant van het Windows 10 proces was geweest. En dat vinden we prima positief.

Mooie bijkomstigheid: met Windows 11 hadden we bijna 20 Gigabyte meer vrije ruimte op de SSD vergeleken met Windows 10. De footprint is dus aardig verkleind, wat zeker op systemen als dit met 256 GB opslag echt verschil maakt.

Windows 11 – Nieuwe Visuals

Met meest zichtbare verschil is uiteraard de nieuwe laag verf die Microsoft heeft toegepast. De “Blue Bloom” wallpaper kan je de afgelopen dagen bijna niet ontgaan zijn als je op welke social media dan ook zit. Er zit uiteraard een hele gedachte achter, over het bloeien van Windows 11, maar jullie weten dat ik nauwelijks verder geëvolueerd ben dan een neanderthaler dus ik hou het maar bij “vind em wel mooi”.

Persoonlijk vind ik hem wat mooier in de dark mode, als dark mode liefhebber uiteraard. Dark mode lijkt beter geïntegreerd dan in Windows 10, de lijn trekt merkbaar op meerdere plaatsen door. Overigens is daar nog wel ruimte voor verbetering, want niet alle apps zijn al dark mode compatible. Ergens logisch, maar Microsoft hun eigen apps (bijvoorbeeld paint) had ik wel graag in het donker gezien.

Over de hele linie zie je vooral wat verfijning, denk aan afgeronde hoekjes van de vensters, wat alles een wat zachtere, meer moderne look geeft. Ik vind het mooier geworden.

Opvallend is uiteraard ook de nieuwe taskbar, die nu in het midden zit maar indien gewenst nog naar links verplaatst kan worden. Het start menu wat er achter ligt is echter ingrijpender veranderd, en in mijn optiek echt verbeterd. Ik was geen fan van de Windows 10 live tiles, ik vond het een inefficiënte oplossing voor een niet bestaand probleem (ja, ik was zo iemand die in Windows 8 ook classic shell gebruikte). Het nieuwe menu is veel duidelijker dan voorheen een echte launcher geworden voor al je applicaties. Je hebt meer overzicht, je hebt beter inzicht in recent gebruikte bestanden.

Als je wilt kan je ook je oude lijstje gewoon nog zien.

Andere applicaties, zoals je file explorer, hebben fijnere visuele updates gekregen; iets betere icoontjes, iets betere leesbaarheid, maar Windows 10 gebuikers zullen nauwelijks hoeven te wennen aan de nieuwe layout. Andere schermen, vooral settings, zijn juist allemaal maar overzichtelijker geworden. Ook de nieuwe photo’s app is aanzienlijk beter geworden met meer functies dan voorheen. Over de hele linie: verbeteringen.

Betere stores!

Opvallende veranderingen zien we ook in het concept “stores”. Microsoft heeft hun eigen store duidelijk verbeterd, los van het feit dat hij voelbaar sneller navigeert (zelfs op een laptop met een so-so WiFi implementatie) vinden we er nu ook veel meer apps in terug. Niet langer is hun eigen store beperkt tot UWP apps, maar je kan via de store nu ook direct andere populaire apps downloaden. Denk bijvoorbeeld aan Discord. In de eerste week van Windows 11 is het lastig te voorspellen waar het heen gaat, maar het lijkt erop dat Microsoft wil zorgen dat je alle populaire apps straks direct uit de store kan halen, in plaats van dat je eerst op het internet gaat zoeken en via de site van de app fabrikant ergens moet uitvogelen waar je het download. Het idee dat je alles makkelijk in één store hebt is absoluut beter. Positief nieuws ook: er zitten geen Apple app-store fees aan vast voor developers, uitgezonderd games dan wel helaas.

Discord 4tw!

Een wellicht nog grotere stap is de beloofde integratie van de Amazon app store, waarmee ook Android applicaties straks direct op Windows te gebruiken moeten zijn. In theorie zet Microsoft hiermee de deur open voor een gigantisch groot app en game aanbod, wat zowel voor Desktop users als convertible users (ie laptops met touch screens) een enorme meerwaarde zou kunnen bieden voor Windows 11. Niet alleen over Windows 10, maar ook over andere alternatieven. Helaas is dit nog niet actief, en het blijft het een gevalletje “eerst zien, dan geloven”, maar het lijkt aannemelijk dat we over enkele weken of maanden een gigantisch aanbod aan games en apps erbij krijgen.

Productiviteit

Iets waar wij zelf enorm om geven is productiviteit, en ook over dat vlak is nagedacht. Niet geheel onverwacht zien we nu bijvoorbeeld directe en betere integratie van Microsoft Teams. Nu vraag ik mij af in hoeverre dat echt noodzakelijk is op Windows 11 Home en de gemiddelde thuisgebruiker, maar zeker zakelijk ontkomen we er niet aan en is de integratie wel erg handig. Zeker wanneer je dat weer combineert met bijvoorbeeld je Office Outlook reminders in de Widgets bar heb je een merkbaar soepelere werkervaring dan voorheen.

Die nieuwe widget bar is overigens zo gek nog niet, en dat zeg ik als iemand die enige gelijkenis met de Windows 10 live tiles en nieuws-feature ziet en niet kon waarderen. Meer in lijn met de oude Vista gadgets is de nieuwe Widgets tab eigenlijk best leuk, en dan zonder performance zorgen zoals in de Vista tijd, plus alleen zichtbaar wanneer je hem zelf tevoorschijn haalt. Los van de outlook notificaties zijn de to-do handig, en ook het weer mag daar van mij wel staan (beter dan dat icoontje op de taskbar in Windows 10). Helaas forceert Microsoft hier wel gebruik van o.a. Bing en Edge als default zoekmachine en browser, je zelf gekozen default browser wordt niet gerespecteerd als je links aanklinkt in de Widgets bar en ik verwacht dat ze hier straks vanuit onze almachtige EU wel een tikje voor kunnen krijgen. Belangrijker wellicht om deze feature op de lange termijn echt een fundamenteel onderdeel van de Windows 11 ervaring te maken is het toevoegen van eventuele 3rd party widgets, waarmee je meer features en opties krijgt.

Andere aanpassingen op gebied van productiviteit zijn wat verfijnder, maar niet per sé minder interessant. Vooral de optie om over de “maximaliseer” knop te hoveren en dan meerdere multi-window layouts te kunnen maken is handig, en vervolgens onthoudt Windows ook welke layouts recent zijn gebruikt, zo kan je schakelen tussen één full-screen app en vervolgens weer terug naar een andere layout.

Performance

De reden dat er boven aan de pagina geen review staat maar eerste ervaringen mag duidelijk zijn: we hebben de software nog maar een paar dagen. Vooral op gebied van performance valt er nog veel te leren en willen we niet voorbarig zijn met informatie. Op dit moment doorloopt deze laptop de volledige test suite op zowel Windows 10 als Windows 11. Onze subjectieve ervaring met dezelfde laptop eerst in Windows 10, daarna in Windows 11, is dat het elkaar niet veel lijkt te ontlopen. Positief is in elk geval dat we vooralsnog crash- en bug vrij zijn in ons gebruik tot dusver.

Tot dusver zien we nog geen grote verschillen in performance tussen Windows 11 en Windows 10

Hardware is echter complex, de ene machine is de andere niet en het zal vele mensen vele uren kosten om tot betere informatie te komen. Meer en meer informatie komt dagelijks beschikbaar, en hoewel de voorzichtige conclusie van de meeste lijkt dat Windows 11 niet significant anders presteert zien we hier en daar in sommige gevallen ook nog wat onverklaarbare resultaten. Het is dus zeker raadzaam om even wat zoekwerk te doen met jouw specifieke configuratie voordat je zo maar in een nieuwe Windows springt, iets wat we ook zouden zeggen bij grote Windows 10 updates.

Op de lange termijn verwachten we grotere stappen van onder andere DirectStorage, maar dat is voorlopig niet aan de orde. Tot die tijd moeten we het doen met kleinere verbeteringen, zoals het feit dat Windows 11 nu wel automatisch HDR aan kan zetten wanneer een app dat zou willen, en zelfs HDR kan toepassen op apps die dat zelf nog niet direct ondersteunen. Dat wordt een onderwerp voor een uitgebreidere video.

Conclusie

Een nieuwe Windows is altijd even spannend. We zien wat duidelijke stappen wat visuals, stores en productiviteit betreft, en tegelijkertijd is het toch ook echt herkenbaar Windows. Windows 10 fanaten (onszelf inclusief) hoeven nauwelijks te wennen, en sceptici die zich de stap van 7 naar 8 (brr) nog niet los kunnen laten kunnen we geruststellen; de veranderingen die wij zien zijn vooralsnog vooral kleine stukjes verfijning en verbeteringen. Uiteraard zal de tijd moeten leren of we toch nog niet ergens tegenaan gaan lopen, maar voor een eerste ervaring? Opvallend prima.

Voor de gewone man met de gewone laptop echter, waar we toch bewust naar keken vandaag, zien we vooralsnog vooral vooruitgang: meer vrije schijfruimte, een verbeterd startmenu met betere focus op de door jouw gewenste applicaties, en betere stores. Als Microsoft de beloofde android app support daar straks bij zet lijkt het vermoedelijk een vanzelfsprekende upgrade. Het feit dat Microsoft hier en daar nog wat op te poetsen heeft aan Windows 11 doet daar weinig aan af.

Moet je direct upgraden? Microsoft’s grootste uitdaging is dat Windows 10 verdomd goed is en vooral pro users en prosumers niet in één dag zal overtuigen, zeker omdat velen (net als wij) snel iets zullen hebben als “if it ain’t broke”, en helemaal gezien een aantal grote features die 11 echt van 10 moeten gaan onderscheiden nog moeten komen. Gezien het praktisch onmogelijk is om de vele miljoenen configuraties die momenteel op Windows 10 draaien met een nieuw OS te testen is het ook waarschijnlijk dat er, zeker voor specifieke stukjes software, nog wat issues de kop op gaan stelen. Het is dan ook raadzaam om daar naar te kijken als jij wel “gekke” dingen doet, lees iets anders dan de massa. Sommige nieuwe devices zullen nu direct met Windows 11 komen en dat lijkt ons prima, en bestaande devices zullen we langzaam maar zeker overhevelen naar 11, rustig aan kijkende hoe dat gaat. Maar ook dat zal met enige voorzichtigheid gebeuren zolang er geen directe noodzaak is.

Vroeg of laat zal die noodzaak natuurlijk komen. Hopelijk voor (Microsoft voor) 2025 wanneer Windows 10 geen ondersteuning meer krijgt, maar vermoedelijk met enkele maanden zodra de eerste updates voor Windows 11 uit zijn en de android apps een feit zijn. Maar wellicht is die noodzaak er zelfs dit kwartaal al wanneer Intel hun beloofde 12e generatie Intel Core processoren uit zou moeten brengen met grote en kleine cores, iets waar Windows 11 specifiek beter mee om moet kunnen gaan dan 10. Dat zullen we op korte termijn moeten gaan testen, maar uitgaande van onze huidige ervaring de afgelopen dagen is dat niet iets waar ik met tegenzin tegen aan kijk.

Wederom dank aan Coolblue voor het sponsoren van dit artikel en het toesturen van deze leuke middenklasse laptop. Meer weten over Windows 11? Coolblue heeft er een specifieke pagina voor opgetuigd. De exacte laptop die wij hebben getest kan je hier terug vinden.

Vragen over de producten die we bespreken? Aankoopadvies nodig of gewoon gezellig chatten met ons? Je vindt ons op:
– Onze Discord server voor chat en tech talk (gratis en geen installatie noodzakelijk).
– Techtesters YouTube
– Techtesters op Instagram
– Foritain op Twitter (auteur, test-chef)
– Nadalina op Twitter (baas, foto-heldin)