Samsung 860 EVO 250GB en 1TB review

We moesten even met onze ogen knipperen toen we zagen dat de 850 series SSD’s van Samsung al weer uit 2014 kwamen. Ze staan vandaag de dag nog bovenaan de lijst van meest populaire SSD’s in de prijsvergelijkers en gezien de leeftijd is dat toch knap. Wellicht ergens ook alvast een indicatie dat er uit het SATA protocol niet gek veel meer te knijpen valt, maar toch. Samsung heeft halverwege de EVO’s wel van een update voorzien door het aantal lagen V-NAND dat ze op elkaar weten te plakken wat te verhogen, maar dat zal voor velen onopgemerkt voorbij zijn gegaan.

Op moment dat wij dit online zetten brengt Samsung echter de ‘echte’ opvolgers uit, de 860 EVO en de 860 PRO. Wat is anders? Een paar extra laagjes, een nieuwe controller, wat optimalisaties en flink mooiere papieren wat betreft betrouwbaarheid. Oh, en volledige Linux ondersteuning, waar een aantal mensen toch erg blij mee zullen zijn.

Van de 860 EVO hebben we de 250 GB en de 1TB variant kunnen testen, daarnaast zullen er ook een 500 GB, 2TB en 4TB variant uitkomen. Van de 860 PRO hebben we de 256 GB, 512GB en 1TB variant kunnen testen, en ook daarvan zal een 2TB en 4TB variant beschikbaar komen. We bespreken de EVO series in één review, en de PRO series separaat in een andere. Mocht je beide lezen, excuses voor enig overlap maar veel is nu eenmaal van toepassing op beide nieuwe reeksen, we doen ons best het leuk te houden.

Uitpakken, bouw en features

Doosjes, gezellig, zal ongetwijfeld door sommige shops nog in bubbelenveloppes verstuurd worden. Maar feitelijk onderanderd vanaf de 850 Series behalve dat die 5 een 6 is geworden. Intern een boekje waar vast iets van tekst in staat, maar laten we niet doen alsof iemand dat leest.

Ook de schijven zelf zijn nagenoeg onveranderd. Sterker nog, van voren zien we helemaal geen verschil en hadden we deze schijven in afgelopen reviews in een build geteased dan had niemand dat kunnen vertellen. We zien een klein verschil in de afwerking van de schroefgaten, that’s it. Maar de vraag is natuurlijk of het per sé anders moet, want het is juist die strakke, no-nonsense doch degelijke (want staal) uitstraling van de laatste generaties Samsung SATA SSD’s die veelal de doorslag gaf in builds met venster. Het is geen onbekend feit dat het verschil tussen de betere SATA SSD’s nauwelijks uit te drukken is in feiten, dus subjectieve zaken zoals een chique behuizing versus een opvallende kleurrijke sticker gaan dan echt wegen.

Wat kunnen we er verder van zeggen? Tja, het is een SATA SSD dus zorg voor een SATA powercable en SATA kabel als je hem wilt gebruiken? Gesneden koek voor elke PC bouwer mogen we hopen.

Specs

De specificaties die Samsung opgeeft:

Voor de ervaren geek vast een bekend verhaal, voor de nieuwkomer vermoedelijk schrikbarend complex. We lopen er stap voor stap doorheen.

Aan de basis zien we een nieuwe controller die Samsung de MJX controller heeft genoemd. Veel inhoudelijk informatie geven ze er niet over (understatement) maar er is wel speciale aandacht voor Linux support. Als trouwe Windows boy kan ik daar weinig mee, maar ik weet dat er wat mensen erg blij mee zullen zijn.

We zien nog altijd 3-bit MLC V-NAND aan de basis staan van de EVO, al is het aantal lagen toegenomen tot 64 (eerste generatie 850 EVO had er 32, na de refresh waren het er 48). Wederom is er wat DRAM cache toegevoegd voor hogere burst snelheden, en aan de afmetingen zijn niet verwonderlijk ook geen veranderingen.

De geclaimde performance getallen zijn een lastig onderwerp. Soms worden specs door fabrikanten mooi uit de lucht gegrepen om een product beter te lijken dan het is, maar hier is het iets complexer. We zien wat kleine toenames ten opzichte van de vorige EVO, maar anderzijds weten we nog van onze 850 EVO review dat die specs op sommige punten zelfs werden gepasseerd. Ook hier kijken we met een scheef oog alvast naar de testresultaten (want ook hier gaat hij er soms voorbij) en ook naar de specs van de PRO. Zijn ze geheel uit de lucht gegrepen? Absoluut niet, maar de 860 EVO wordt wel heel accuraat tussen de 850 EVO en de 860 PRO geplant op papier. Het zou ons niet verbazen als Samsung stiekem een beetje rekening houdt met de emotie van mogelijke kopers die denken dat 560 beter is dan 550 en niet snappen dat echte verschillen tussen SSD’s enkel in complexere tests te bewijzen zijn.

Verbruik specs liggen iets gunstiger dan de voorganger, al ontbreekt ons de mogelijkheid om dergelijke verschillen te onderstrepen. Ook de temperaturen en schokken die de schijf aankunnen blijven onveranderd ‘ruim’.

Het is bij de MTBF, TBW en garantieperiode dat het echt interessant wordt. Een mean time between failures van 1.500.000 uur is natuurlijk waanzinnig; iets meer dan 171 jaar. De garantie is helaas iets korter dan dat, 5 jaar, al is dat natuurlijk an sich gewoon positief. De garantie op ‘Total Bytes Written’, waarbij ook de prestaties binnen die hoeveelheid worden gegarandeerd, dus niet alleen het overleven tot dat aantal, is echter verdubbeld ten opzichte van het vorige model voor de 250GB en 500GB varianten, verviervoudigd voor de 1TB en 2TB varianten, en verachtvoudigd voor de 4TB variant.

Dat is niet verkeerd. De vraag is natuurlijk: zijn die schijven dan ook echt zo veel keer beter geworden? Het antwoord lijken we te vinden in de woorden van Samsung zelf, die aangeven dat hun ervaring en vertrouwen de primaire reden achter deze verhoging is. Lees dus niet ‘de SSD is 2x-8x betrouwbaarder’, maar we mogen niet klagen over het feit dat echt intensieve gebruikers, want dat ben je om zo veel te schrijven, mogelijk langer van garantie kunnen genieten.

Encryptie, ook van de partij, het praktisch volledige spectrum voor consument en prosumers.

Software

Voor we aan de slag gaan, even een blik op de software. Die is gelijk voor de PRO en de EVO drives overigens, behalve dat er.. wel.. drie andere letters staan. We zien wat basic informatie over de gezondheid, wat we geschreven hebben (300GB alweer, jeez), je kan eventueel RAPID mode aanzetten (Werkgeheugencache) wat in theorie harstikke leuk is maar in de praktijk m.i. niet meer dan een mooie manier om bizar hoge nummers neer te zetten zonder dat je er echt veel van merkt, en bovenal: met wat risico’s.

Samsung houdt je handje vast bij wat andere opties zoals het benchmarken van je SSD en biedt wat geautomatiseerde optimisaties, maar onder de streep zijn het vooral handige features voor de leek. Meer bedreven PC users zullen dat ongetwijfeld zelf weten, of geen fabrikant tool nodig hebben om de schijf geheel leeg te maken. Voor veel mensen zal het dus vooral gewoon een firmware update tool zijn en een waarschuwing applicatie in geval dat er problemen gedetecteerd worden. Overprovisioning kan natuurlijk ook geen kwaad, maar ook hier gaat op: de bedreven gebruiker zal met een SSD vermoedelijk al ‘ruim’ ruimte vrij houden.

Testmethode

Let op: standaard verhaal voor alle SSD reviews, skip naar het volgende hoofdstuk als je dit nog hebt onthouden.

Er zijn tal van manieren om een SSD te testen en onderlinge verschillen aantonen is geen bijzonder spannende aangelegenheid. Omdat brute lees- en schrijfprestaties ook zeker niet onbelangrijk zijn, bijvoorbeeld bij het overzetten van grote hoeveelheden data naar een SSD (bijvoorbeeld bij gebruik als externe SSD) kijken we naar de bekende AS SSD en ATTO benchmarks waar je eenvoudig en snel mooie getallen tevoorschijn kan toveren wat betreft maximale snelheden. Daarbij sluiten we ook uit dat de SSD vals kan spelen met comprimeerbare data, iets wat vooral in het verdere verleden een rol speelde.

Het probleem met SSD’s is het in kaart brengen van gemeten verschillen in een praktische toepassing. Één van de eerste argument in het voordeel van SSD’s was het feit dat computers vele malen sneller opstarten met een SSD dan met een traditionele harde schijf, echter weet praktisch elke moderne SSD een systeem wel vlot te starten en is dat weinig graadmeter meer voor prestaties (wederom, in het verdere verleden een ander verhaal). Onderlinge verschillen bij dergelijk eenvoudig gebruik zijn in een directe vergelijking nog wel grofweg van elkaar te onderscheiden als we van budget SSD’s naar high-end SSD’s gaan, en van high-end SATA naar de nieuwe PCI-Express / NVMe SSDs, maar je moet wel van goede huizen komen als je aan de hand van opstart- of response snelheid echt geld durft te zetten op wat voor een klasse SSD er in een systeem zit waar je achter zit.

Toch moeten we vergelijken, dus gaan we kijken naar de schijven in een aantal scenario’s die daadwerkelijk gebruik van een schijf simuleren. AS SSD kent een drietal ‘real world’ (bewust tussen aanhalingstekens) benchmarks die we meenemen, en ook PC Mark 8 die een totaalplaatje schetst van het systeem met de bewuste SSD dient deze praktische doelstelling.

Het intensere vergelijken doen we met de complexe Iometer applicatie. Hierin kun je zelf vele soorten tests opzetten en fine-tunen, we testen op drie onderdelen: 4K performance voor het ‘typisch’ gebruik, 2M performance voor inzicht in consistente lees- en schrijfsnelheden, en Workstation en Database tests voor de meer zakelijke doeleinden. Gezien we met o.a. PC Mark 8 en AS SSD al een redelijk beeld kunnen krijgen van de verhoudingen wat echt typisch consumentengebruik betreft richten we met I/O meter op de prestaties van het primaire geheugen van de SSD. Sommige SSD’s combineren grotere hoeveelheden tragere TLC geheugencellen met een kleinere hoeveelheid duurdere SLC cache om zo een balans te vinden tussen opslaghoeveelheid, gevoelssnelheid en betaalbaarheid, eenvoudige gebruikers zullen zo enkel de hoge snelheid ervaren. Hoewel dat een begrijpelijke en voor die typische consument slimme zet is testen we met de I/O meter setup bewust het traagste deel om te achterhalen hoe de prestaties uitpakken bij meer langdurige belasting.

‘4K performance’ bestaat uit het lezen en schrijven van kleine blokken data welke een grote factor spelen bij het snelheids ‘gevoel’ bij dagelijkse taken waar gamers en thuisgebruikers mee zitten. Deze bestaat uit een ‘4K Random Read’ test (100% read, 100% random) en een ‘4K Random Write’ test (100% write, 100% random). We testen met een Queue Depth van 1, 2, 4, 8, 16 en 32. Daarbij leggen we voor het beoordelen de nadruk bij een lage ‘Queue Depth’ of QD. QD kort uitgelegd: SSD’s presteren beter wanneer ze een flinke portie werk gelijktijdig of in één keer kunnen verwerken dan wanneer ze minder kunnen stapelen. Dat laatste is praktisch het meest relevant en weegt dan zwaar in de beoordeling, terwijl het eerste juist het mooiste is voor de marketing afdeling van de fabrikant.

‘2M performance’ bestaat uit 2MiB blokken sequentiële data en geeft zo een beeld van de structurele doorvoersnelheden (langdurig grote blokken data wegschrijven of uitlezen). Ook hier testen we dezelfde QD’s al verwacht je daar minimale verschillen tussen te zien. In de totale beoordeling weegt deze relatief licht.

Voor intensiever gebruik laten we er ook een Workstation en Database simulatie benchmark op los, waarbij de SSD flink aan het lezen- en schrijven gezet wordt om een zwaardere belasting te simuleren. Dit laatste is relevanter voor zeer intensief (hence: Workstation), zakelijk, of pro-sumer gebruik, maar voor gamers en consumenten (inclusief foto en videobewerkers) flink minder relevant. De Database test legt de nadruk op gelijktijdig gebruik door meerdere gebruikers/toepassingen en bestaat uit 8K blokken, 67% lees-acties, en 33% schrijf-acties. De Workstation test bestaat eveneens uit 8K blokken, meerendeels lees-acties, en bevat 67% random data. Hoewel alle SSD’s door dezelfde molen gaan wegen we de resultaten uiteraard zwaarder of lichter gebaseerd op de positionering (consumer, Pro, etc) van de SSD op de markt.

Let op! Iometer resultaten zijn nooit 1:1 uitwisselbaar met die van andere reviews, daarvoor zijn te veel variabelen aanwezig.

Prestaties

We beginnen wederom met ATTO, en dan wijzen we weer even op de specs waar we een kanttekening bij plaatsten. 520 Write en 550 Read wordt geclaimd, maar we zien beide schijven pieken op 533 en 564 MB/s respectievelijk. Dat is praktisch even veel als de specs en resultaten van hun PRO broertjes en zet daar dus wat druk op, al zijn we natuurlijk ook blij dat we producten hebben die de specs van de fabrikant op positieve wijze voorbij gaan.

We we bovenal zien is dat al deze SSD’s feitelijk geknepen worden door het SATA protocol. 600MB/s in theorie, maar wanneer we zien dat alle vijf de SSD’s op de bit precies dezelfde maximale leessnelheid neerzetten kunnen we niet anders dan concluderen dan dat we tegen een hard dak aan hikken.

Waarom de WD Black het zo slecht deden in AS SSD (en enkel de standaard test) weten we niet, maar we wegen het gezien de praktische resultaten niet al te zwaar. Wel zien we dat gemiddeld genomen de nieuwe 860’s het gewoon weer goed doen, tenzij je NVMe drives erbij pakt.

Praktische benchmarks dan. AS SSD copy benchmarks tonen kleine verschillen, ze lijken wellicht wel groot in Megabytes, maar we praten over tienden en hondersten van seconden verschil om een paar honderd Megabyte over te zetten. De standaard AS SSD test toonde echter ook al dat de oude EVO het nipt beter doet in die applicatie.

Bij PC Mark 8, een benchmark met een praktische insteek, zien we de nieuwe EVO juist weer net beter scoren.

Echt significante verschillen? Gezien je al van goeden huize moet komen om de verschillen tussen een mid-range en top-end SATA SSD te ervaren kunnen we met zekerheid zeggen dat je als gebruiker praktisch geen verschil gaat ervaren tussen deze twee schijven. En de hele suffe PC Mark 8 grafiek met praktisch elke SSD rond de 5000 is daar gewoon een goede indicator van.

Iometer prestaties

Mooi als deze applicatie is, analyseren is soms een pittige klus. En het wordt nog lastiger wanneer we maar liefst vijf nieuwe schrijven tegen elkaar en een voorganger af proberen te zetten.

4K Random read en write prestaties zijn in de regel de meest relevante voor consumenten, en dan vooral bij lage QD waardes. Hierbij valt traditioneel op dat de kleinere capaciteit SSD’s ietwat achter blijven bij hun grotere broers en dat is hier niet anders. Bij een wat hogere QD bij het lezen halen ze hun broers in en dan zien we ook voor alle vijf de SSD’s een redelijk harde cap, vermoedelijk van de controller. Bij 4K schrijven is het nog het vermelden waard dat de 250GB EVO ietwat achter blijft op middelhoge QD’s, maar om dat echt te ervaren? Laten we het zo zeggen: je hoeft geen grotere SSD te kopen omdat je denkt dat die sneller voelt. Wel is het positief dat we een (groot) gat zien tussen deze SATA drives en de meeste directe concurrenten, zelfs inclusief de NVMe WD Blacks.

Wel frappant is dat de 1TB varianten van de nieuwe SATA schijven op 4K Random Read QD1 nog concurrentie bieden aan de 960 PRO, de 850 EVO scoort zelfs marginaal hoger. Uit voorzorg enkele malen herhaald (ook met de 960 EVO), want dat hadden we niet verwacht. Uiteraard weten we dat de EVO met hun turbocache zou moeten kunnen concurreren totdat we in torture scenario’s komen, maar dat het soms zelfs wat sneller is is helemaal mooi meegenomen.

Sequentieel lezen en schrijven met 2MB blokken: de hele nieuwe reeks doet grofweg hetzelfde en het ontloopt de oude versie wederom weinig. Wel zijn ze door de bank genomen duidelijk sneller dan de niet-Samsung modules, maar als je echt om snelheid geeft steekt de 960 PRO natuurlijk ietwat eruit.

Database en Workstation loads dan. Het domein waar we de PRO’s eigenlijk een gat hopen te zien slaan:

Tja. Voorop: Alle Samsungs laten de rest achter zich. Ook de minste van de vijf in dit scenario, de 860 EVO 256GB, houdt toch eenvoudig stand en moet enkel de MX300 vanaf QD8 voor zich laten. Ook hier zien we dat de 860’s onder de motorkap gewoon capabele SSD’s zijn.

Nogmaals, DRAM cache (in beiden) is fijn voor korte bursts, en in de langere zit zou de 860 PRO dan beter stand moeten houden dan de EVO, maar zelfs wanneer we de kleinste EVO en PRO in een 15 minuten non-stop write scenario zetten weet de controller (tenminste, dat vermoeden we) de prestaties op hetzelfde niveau te houden. We draaien op dit moment nog een langere test, maar feit is dat je als consument, zelfs veeleisende consument, gewoon niet dat onderscheid gaat kunnen maken. Wanneer de SSD ook maar even de ruimte krijgt om op te schonen, en praktisch gezien gebeurt dat best vaak, moet hij een vergelijkbare prestatie eis kunnen bijhouden.

We zonderen nog even wat SSD’s uit in de workstation benchmark:

Want er zijn wat interessante zaken die dan wat duidelijker worden. Het is namelijk één van de weinige benchmarks waarin we de 512GB/1TB PRO en de 1TB EVO een flink betere prestatie neer zien zetten dan de 850 EVO, en tevens dat de PRO consistenter blijft. Dat was te verwachten, maar is veelal lastig aan te tonen vanwege het ‘slimme’ caching die meer benchmarks (en de praktische ervaring) weet te boosten dan niet. Gezien dit een zwaar scenario is kunnen we dus de conclusie trekken dat, in dat geval, er toch wel wat voor de meer prestatie te zeggen valt van de nieuwe generatie, en tevens de PRO voor extremer gebruik. Het is tevens de enige benchmark waarin we significant verschil zien tussen de kleinere en grotere drives, iets wat traditioneel wel het geval is. In de meeste applicaties is het verschil klein, insignicant, maar veeleisende gebruikers pakken dus nog iets winst met een grotere drive.

Conclusie

Op dit moment zullen je emoties vermoedelijk twee kanten op zijn gegaan. Je kan denken dat Samsung het nog altijd gewoon erg goed doet, of wellicht iets hebben van ‘was dit het nou’. Het eerste is een feit, en het laatste kan ik ook in meegaan, want natuurlijk hoop je dat een opvolger van een populair product gewoon alles nog even beter doet. De realiteit is complexer: soms wel, zeker in de peak snelheden oogt het wat mooier en op papier is dat natuurlijk helemaal sexy, maar ook niet altijd, en eigenlijk relevanter: onder de streep maakt het zo weinig uit.

De 860’s zijn net als de 850’s top presterende SATA schijven en veel meer valt er niet uit op te maken. Overweeg je je laptop te upgraden, een nieuwe game- of foto pc neer te zetten, of zelfs voor de meeste (niet extreme) workstations zijn ze meer dan prima en zal je onderlinge verschillen gewoon nooit echt weten te ervaren. Dat je voor SSD’s (zoals deze) met een flinke cache wilt gaan en een degelijke claim van betrouwbaarheid vinden we eigenlijk wel vanzelfsprekend, maar het neemt niet weg dat de praktische verschillen tussen goede en iets betere SSD’s lastig gaat ervaren.

De realistische kijk is natuurlijk ook dat Samsung bijna gewoon geen kant op kon, iets wat overigens meer druk op de PRO’s zet dan de EVO’s. Met de 850 serie was de rek al bijna uit het SATA SSD concept wat prestaties betreft. Dat ze er op een paar vlakken nog net even wat meer uit knijpen is dan eigenlijk al bijna knap. Dat je voor echt mooiere getallen naar NVMe SSD’s moet kijken zoals de 960 EVO en PRO is eenvoudig ingekopt, maar vooralsnog zijn die ook duurder, en soms heb je nu eenmaal gewoon een SATA drive nodig. En wanneer we dan zien dat de Samsung EVO’s vrij consistent, en vooral in de tests die we echt relevant vinden, sneller zijn hun Crucial (MX300, MX500 hebben we nog niet) en Western Digital (WD Blue) tegenhangers dan is dat ook een hele sterke plus. Geen nieuwe plus, maar wel een blijvende plus.

Sterke punten blijven vijf jaar garantie, een mooie toename van de TBW garantie voor intensieve gebruikers, officiële Linux ondersteuning (niet getest), brede encryptie ondersteuning en als redelijk fanatieke game pc bouwers vinden we de strakke, breed inzetbare uitstraling van de Samsung’s een dikke plus, of eerder vinden we het vreemd dat menig concurrent daar totaal geen oog voor heeft. Op papier biedt de nieuwe controller nog wat voordelen, zoals een betere controle over de cache, maar in de praktijk hebben we moeite om die claims heel veel gewicht te geven, al helemaal met het oog op eventuele praktische implicaties van de verschillen die we meten.

Echte minpunten? Product inhoudelijk zijn die er feitelijk niet. We kunnen ons afvragen wat die mysterieuze nieuwe controller precies inhoudt, maar het zou gek moeten lopen als Samsung die niet heel erg goed voor elkaar heeft gezien ze hem ook voor de PRO reeks inzetten. We zien slechts één -potentieel- achilleshiel, en dat is de prijs-per-Gigabyte. Gezien hoe lastig het is om het verschil tussen een goede en een ‘nog net even betere’ SSD in de praktijk te ervaren is het cruciaal dat Samsung de meerprijs voor deze Evo’s bijvoorbeeld boven de WD Blue’s en Crucial MX’en van deze wereld weet te beperken. Mooie (of mooiere) snelheden en misschien net mooiere papieren wat TBW betreft neemt niet weg dat 5 jaar garantie gewoon de standaard aan het worden is, en typische gebruikers de TBW’s van praktisch geen enkele consumentendrive zullen evenaren. Zien we straks dat een 860 EVO in de straatprijzen flink duurder uitpakt dan de concurrentie, dan zal je je toch moeten afvragen of een (veel) gunstigere prijs-per-Gigabyte praktisch niet relevanter gaat zijn.

Samsung heeft dus (wederom) objectief knappe schijven in handen, potentieel een no-brainer om aan te schaffen voor praktisch alle doeleinden, maar mits ze de prijzen aantrekkelijk kunnen houden; ze zullen niet de luxe hebben om die prijs-per-Gigabyte te laten varen. We hebben EVO’s met grote regelmaat gekocht, en dat doen we niet zo maar, maar wees dus altijd even scherp op moment van aanschaf.

Enkele hogere res fotos voor de liefhebber, klikken voor de volledige versie: