Nadat alles was opgezet was het tijd om te gaan testen. Killer 1535 netwerk chipje in de laptop en…. Oh snap, dat past niet! Deze nieuwe chip is één van de eerste mogelijkheden om MU-MIMO aan je andere devices toe te voegen maar komt enkel in een m.2 variant die je niet zo maar even overal in kan pluggen, zo ook niet in mijn Asus N73 van een paar jaar terug, noch in de Dell L502X, noch in welk willekeurig apparaat dan ook. Zelfs de obscure adapters om deze netwerk chips in je desktop systeem toe te voegen (ze passen niet in de M.2 slots voor SSD’s) kwamen niet binnen vanuit China.
‘Standaard’ laptops met simpelere netwerk chipjes met PCI-e Mini cards zijn dan ook weinig uitdaging voor zo’n dikke router, maar toch even een kijkje nemen: We konden we bedraad bevestigen dat de router geen moeite had met het voltrekken van de 250Mbit verbinding, en dat ook de LAN-LAN prestaties tegen de volle gigabit verbinding aan zaten. Was te verwachten, maar toch wel even de moeite om te controleren.
Ook viel op hoe stevig de USB 3.0 prestaties waren met snelheden hoog in de 80MB/seconde van en naar de aangesloten externe USB behuizing met Crucial BX100 256GB SSD erin. Dit geeft aan dat de gebruikte processor absoluut potentie heeft, en dankzij deze USB 3.0 implementatie is het zeker mogelijk om een aangesloten externe SSD of HDD via het netwerk als een soort eenvoudige NAS te gebruiken; bijna 90MB/s zit tenslotte aardig in de buurt van wat je binnen een gigabit netwerk kan vervoeren. Hou er wel rekening mee dat wanneer je veel kleine bestandjes overzet de prestaties wat afnemen, maar bij een typische mid-range router mag je al blij zijn als je 30MB/seconde haalt.
Bij in eerste instantie een gebrek aan MU-MIMO vergelijkingsmogelijkheden heb ik eerst een andere test bedacht: de “gooi alles er tegenaan en kijk of hij het aan kan – test”, de “ik heb eigenlijk geen idee wat ik doe dus ik doe maar wat – test” en ook wel de “als mijn vrouw al deze rommel accepteert dan houdt ze toch echt heel veel van mij – test” genoemd. Via WiFi werden maar liefst zeven laptops, twee telefoons, en een tablet gelijktijdig verbonden. Bedraad werden vier vaste systemen gekoppeld. In een absoluut niet wetenschappelijke en ook verre van reproduceerbare test werden alle computers aan het torrenten (voor lekker veel verbindingen), files overzetten of streamen gezet terwijl de telefoons en tablets bestandjes van de server mochten bekijken en willekeurige (niet vieze) sites te laden. De EA8500 crashte niet en had ook geen moeite met de vele verbindingen via het bedrade net, iets wat goedkope routers soms wel een nekt, maar uiteraard kwam het niet als verrassing dat je met al die niet MU-MIMO 1×1 adapters in die mobiele apparaten (Die dus op traditionele wijze om de beurt pakketjes sturen en ontvangen) niet echt kan genieten van zeven gelijktijdige films terwijl je aan het downloaden bent. Maar goed, pluspunten voor rekenkracht en stabiliteit voor de EA8500, pluspunten voor onze relatie, en meteen een mooi momentje om te checken of al die laptops sowieso nog werkten.
Need moar laptops!
Toch was het een beetje balen, want MU-MIMO in de praktijk zien was de insteek van deze review, en het feit dat ik met een mooi Killer chipje zat waar ik niets mee kon deed een beetje pijn. Het was even zoeken naar een oplossing maar gelukkig waren de dames en heren van Alternate en MSI (dank jullie wel!) zo vriendelijk om ‘even’ een ‘laptopje’ uit te lenen: een MSI GT72S 6QE Pro Dominator G. Dat bleek overigens een laptopje van dik voorbij de 2000 euro met een i7-6820HK, 16GB Ram, een Nvidia GTX980M en een 75Hz G-Sync scherm en M.2 SSD’s in Raid, dus alvorens ik verder kon met de ingebouwde Killer 1535 chip was ik eerst weer een week kwijt aan enkele PC games (thanks guys, daar ging m’n productiviteit). Die laptop met die nieuwe Killer chip standaard ingebouwd wist vervolgens boven de 70MB/s uit te komen via de WiFi verbinding, ruim voorbij wat mijn glasvezelverbinding normaliter aan kan, en dusdanig dicht in de buurt bij een bedrade verbinding dat ik voor het eerst niet geneigd was om er een kabel ik te prikken om de foto’s vanaf de server door te spitten. Oftewel die Killer 1535 is een verdomd snelle chip, en de EA8500 lijkt er geen moeite mee te hebben.
Dat kleine groene chipje aan de rechterkant is de Killer 1535
Toch moeten we eerlijk zijn en stellen dat die snelheid ook bij andere stevige –ac routers gehaald moet kunnen worden. De echte feature is natuurlijk de MU-MIMO in de EA8500 en de Killer 1535. Inmiddels met alle andere hardware opgeborgen resteerde enkel nog de EA8500, de MSI laptop met de Killer 1535, en een Dell Inspiron 15 L502X inmiddels voorzien van een nieuwere Intel AC 7260 waarbij de laatste zo rond de 300Mbit uitkwam icm de EA8500. Schakel je de MU-MIMO feature uit en laat je elke vorm van QoS buiten beschouwing dan merk je wat velen bekend in de oren zal klinken: zodra één apparaat je WiFi netwerk zwaar belast dan blijft er bar weinig over voor de rest. Terwijl die Dell op volle toeren bestanden over staat te zetten op die ~300Mbps lukt het met de MSI zelden om noemenswaardige snelheden neer te zetten (sub 100Mbps) terwijl de snelheid van de Dell ook iets terug zakt waardoor je gemiddeld rond de 350Mbps uitkomt voor de twee laptops tezamen (interessant detail, inmiddels is de EA8500 ook door Hardware.info getest waar ze een gemiddelde meting van 358Mbps neerzetten voor 3 laptops, dat lijkt dus in lijn der verwachtingen). Uiteraard kan je daar nog wel een beetje aan sleutelen, maar in de basis is het een soort van first-come-first-serve situatie waarbij de andere machine feitelijk wacht tot wat vrije bandbreedte.
Met MU-MIMO aan in de EA8500 zien we echter een ander beeld ontstaan, en dat is dat wanneer beide laptops gelijktijdig worden gebruikt de belasting aanzienlijk beter wordt gedeeld. Niet alleen zien we de gemiddelde snelheid over twee laptops toenemen naar nipt boven de 400Mbps (een kleine 15%), we zagen ook duidelijk dat beide laptops bruikbare snelheden haalden en de verbinding grofweg 50-50 leken te delen. Verschillende praktijktests, bijvoorbeeld bestanden overzetten van A naar B, B naar A, A naar C etcetera kwamen veelal op vergelijkbare resultaten uit, wat vertrouwen geeft dat die onderlinge verschillen representatief zijn. Let wel op dat dit is getest met de router en de apparaten in dezelfde ruimte, de 5G band is gevoelig voor prestatieverlies door muren en plafonds.
Laten we voorop stellen, er zitten veel gaten in deze ervaring, meer gaten dan mij lief is. Dit is slechts één test met één MU-MIMO device in één ruimte, en dan tevens een praktijktest en geen iXChariot test zoals o.a. HWI of Smallnetbuilder dat doet. Het is tevens de beperking van de hardware waar ik toegang tot heb, en dat moet duidelijk zijn. Daarbij is het ook bijster lastig om zaken zoals beamforming en invloeden van buiten goed in de vergelijking mee te nemen. Uiteindelijk gaat niets boven een groter aantal ervaringen met deze techniek. Toch kunnen we de resultaten ondanks de beperkingen als positief bestempelen: Zo kunnen we stellen dat er absoluut sprake is van meetbare winst door de MU-MIMO techniek en dat die winst ongetwijfeld zal toenemen wanneer meer apparaten MU-MIMO ondersteunen. Minder in het voordeel van de techniek en de EA8500 moeten we opmerken dat die winst in eerste instantie, althans totdat je meer MU-MIMO clients hebt, niet heel groot lijkt, of vooral toch enkel van toepassing is in situaties waar meerdere WiFi devices je WiFi netwerk daadwerkelijk belasten. En nee, een 5Mbps Netflix stream van je lieftallige dame op de bank (laten we realistisch zijn, de kans dat als je dit leest je een gevalletje XY bent is toch vrij groot) is geen ‘belasting’ en hoeft zelfs zonder MU-MIMO de WiFi prestaties van één dikke game- of downloadbak niet noemenswaardig te beïnvloeden. Tevens zien we dat wat pure snelheid betreft je het beste af bent met slechts één snel device te gebruiken op je draadloze net. Een snelle chip helpt je single-device prestaties aanzienlijk, maar MU-MIMO mag die eer niet claimen. Desondanks is het positief dat we toch met die enkele MU-MIMO adapter al voordeel kunnen behalen, dus dat MU-MIMO meer de techniek van vandaag dan morgen is.
