MSI X299 Gaming M7 ACK

Welkom bij, mogelijk exact dezelfde review als die van de X299 Gaming Pro Carbon, maar dan met die naam vervangen door ‘X299 Gaming M7 ACK’, want dat is ongeveer de meest significante verandering. Nou ja, en de uitstraling, dus we hebben reden voor een extra foto sessie. De meeste lezers zullen inmiddels aan het aftellen zijn naar de lancering van de nieuwe chipsets voor het middensegment, maar dat weerhoudt ons er niet van de tijd te vullen met wat visueel vuurwerk en een blik op dit toch opvallende bordje voor Skylake en Kaby Lake Extreme.

Prijskaartje? Ca 370 a 380 euro, wat dit model ca 60 euro duurder maakt dan de X299 Gaming Pro Carbon.

Specificaties

Specs en features van de productpagina:

MOUNTING
9 mounting holes

Lange lijst, waarbij je vooral op zoek moet naar wat voor jou belangrijk is. In veel opzichten is dit bord compleet, wellicht zelfs overkill, met eigenlijk vooral een tweede netwerkpoort of 10Gbit/s poort als ontbrekende factor die we soms wat hogerop zien. De verdere basis is echter fors, met stevige memory oc support opties, 8 SATA 2 M.2 en U2 opslag, een berg USB geweld, een volle bak PCIe sloten met support voor 3-way SLI of Crossfire -want dat gebruiken mensen-, dual-band 2×2 WiFi en Bluetooth, -de- audio codec van dit moment, en 6 fan headers is niet extreem, maar niet onaardig. Oh, en voor zij die een TPM module willen plaatsen, go for it.

Het eerste verschil met de ruim goedkopere Gaming Pro Carbon is de verschuiving van Intel LAN en Intel WLAN naar Killer LAN en WLAN. De 1535 is een bekende chip, één van de weinigen met ‘echte’ MU-MIMO ondersteuening, maar dat concept komt zeker niet zonder kanttekeningen. Het aantal praktische situaties waarin dit tot echte winsten leidt is vooralsnog best beperkt. En wat LAN betreft? Tja, volgens MSI zijn beide ‘premium’, met exact dezelfde marketing termen erbij, en in mijn praktijkervaring maakt het, even kort door de bocht: geen ene .. uit. Er zijn hooguit wat niche compatibiliteitszaken om rekening mee te houden. En nee, dat hele geblaat over hoe je met de Killer software ultieme QoS kan bereiken of dat je specifieke minder significante zaken over WiFi kan laten gaan is niet uniek, en als je daar echt werk van wilt maken wens ik je veel plezier.

Het andere verschil, en je moet er goed voor zoeken, is de aanwezigheid van een tweede audiochip. Hierdoor is er een dedicated chip en amp voor de voor- en de achteruitgang. De meerwaarde ervan? In theorie de optie om voor- en achter simultaan aan te sturen, en/of verschillende signalen gelijktijdig te laten verwerken. Daar zijn ook andere oplossingen voor, maar ach, onaardig is het zeker niet.

Uitpakken

Weinig grote verrassingen wat de verpakking betreft: stevig, netjes, niet overdreven. In de doos vier SATA kabels, RGB verlengkabels, verplaatsbare antennes, een SLI bridge, een case-badge, zwart I/O shield, en niet onhandig: een visuele uitleg waar je je geheugen dient te plaatsen afhankelijk van je hoeveelheid bankjes.

Bouw en features

Een 370 a 380 euro bord van MSI, dan weten we inmiddels wel dat het een dik ding is, of vereist dat nog uitleg? De X299 Gaming M7 ACK is ‘lekker zwart’, oftewel goed voor de compatibiliteit met tig andere componenten, en hier en daar toch stevig aangezet met visuele extra’s. Is dat nodig? Nop. Is dat leuk? Yep. Zaken als verstevigde RAM sloten heb ik nooit gemist, maar ik vermoed dat je er als fabrikant niet meer mee weg komt om het er niet op te zetten.

Waar het echt telt gaat het ook goed, de stroomvoorziening op dit bord is meer dan dik in orde. Wel dien je er rekening mee te houden dat de technische basis uitstekend is en dat je er in theorie weliswaar 600A over kan trekken, maar dat het koelblok erop toch echt grotendeels voor de show is. Ga je pittig overclocken met dit bord, wat prima kan, dien je wel voor airflow rond je socket te zorgen om warmte af te voeren.

Chipset heatsink design is leuk gedaan, duidelijk wat anders dan gebruikelijk, en daar merken we ook wel weer dat het een meer aangekleed bord is. Luxer gaat tegenwoordig hand in hand met meer visuele elementen, en dat doen ze hier toch leuk. Overkapping van het audio gedeelte is bijvoorbeeld weer aardig, al kan je je afvragen wat het echt allemaal uitmaakt.

We doen een rondje langs alle aansluitingen die we in de specs al aantroffen. Van links onder naar rechts en naar boven. Redelijk vanzelfsprekend verhaal. Veel opvallends? Eigenlijk niet. Dubbele USB 2.0 + dubbele USB 3.0 + Type-C connectors geeft in elk geval de meeste cases wat ze nodig hebben.

SSDtje erin, wel handig als je wat wilt testen. Twee schroefjes en gaan.

Aansluitingen achterop. Vrij standaard verhaal, niet extreem ruim in de USB poorten, maar je moet toch flinke eisen hebben mocht het niet voldoen. Bios switch en CMOS clear wordt altijd gewaardeerd.

UEFI

De moderne bios uitvoering van MSI ziet gewoon goed in elkaar. We zien soms wel eens wat extra tweak opties, maar MSI gaat eigenlijk meer dan ver genoeg, zo niet te ver, om alle relevante opties toch te bieden. Aan toegankelijkheid en overzicht in elk geval geen gebrek, met o.a. de bekende scheiding tussen eenvoudige en geavanceerde modus, allemaal een beetje het standaard verhaal. Een aantal screenshots:

Fan controle kan via de software, maar persoonlijk: lekker één keer in de bios goedzetten, ben je meteen permanent klaar.

Testmethode

X299 moederborden zullen worden getest met een Intel Core i9-7900X: 10 Cores, 20 Threads, en genoeg power om de meeste gamers en creatieve professionals zich af te doen vragen of die investering nu echt nuttig is.

De voeding is afkomstig uit de stallen van Seasonic in de vorm van de Focus Gold 650W. Met deze gloednieuwe units heropenen ze de aanval op het middensegment van goede, betaalbare PSU’s betreft. 650 Watt zal niet voldoende zijn om een 7960 16-core of 7980 18-core tot het uiterste te overclocken, die CPU’s kunnen echt waanzinnig stroom vreten (ca 250 Watt op stock, maar 500 Watt zwaar OC’d), maar een 7900X met dikke GPU plus een praktische overclock op beide is normaliter een prima combinatie.

Geheugen komt van Corsair in de vorm van 16 GB Vengeance RGB 3000 MHz (let op: het is mogelijk dat je op eerdere foto’s ander geheugen ziet, het testen doen we echter met consequent dezelfde kit). Let op dat het X299 platform Quad Channel geheugen ondersteuning biedt voor betere prestaties in specifieke op het geheugen leunende taken. Voor de onderlinge vergelijking van moederborden echter irrelevant.

Omdat de Intel Core i9 7900X geen ingebouwde GPU kent maken we voor het testen gebruik van een Asus GeForce GTX 1080 ROG Strix OC 11Gbps GPU.

Alle systemen worden met een schone Windows 10 Pro x64 installatie getest op een Cooler Master test bench zoals je hieronder ook zal zien.

Voor prestaties richten we ons primair op Passmark en Cinebench 15, twee populaire en vooral ook consequente benchmarks. Binnen Cinebench kijken we naar multicore en single core performance en de invloed van de tuning van het moederbord daarop , en bij Passmark primair naar de CPU en Memory benchmarks. Die laatste test weliswaar het geheugen, maar bij een vast profiel kunnen we wel de invloed van het moederbord op de geheugenprestaties vaststellen.

Daarnaast kijken we naar PC Mark 10, een all-round suite, de Mozilla Kraken benchmark, en een aantal verschillende AIDA64 benchmarks (edit: ivm aanpassingen aan AIDA64 en als gevolg daarvan wat aparte resultaten zijn deze in deze review even overgeslagen). Binnen deze zien we veelal iets meer schommelingen bij herhaaldelijk testen, maar met meerdere runs per benchmark balanceert het aardig uit. Feitelijk gaat voor alle benchmarks op dat we pas echt conclusies kunnen trekken als de prestaties meer dan een procent of twee, en dan consequent tussen benchmarks, afwijken. Per benchmark run zelfs op een enkel moederbord is een dergelijke afwijking per run niet meer dan gebruikelijk.

De render test (Blender, BMW benchmark) waarbij alle cores hard aan het renderen gezet worden geldt ook als een pittige CPU belasting en bij gelijke CPU en RAM weegt dan geheel op het moederbord; een praktische, zwaar wegende test.

Wat betreft dat verbruik gaan we primair kijken naar het idle verbruik, oftewel wat verbruikt het systeem als je deze simpelweg aan laat staan, op onze Voltcraft 450PRO. Het verbruik bij maximale CPU prestaties wordt ook genoteerd, dit doen we met de AIDA64 Engineering versie benchmark met CPU-, FPU- en cache load.

Als laatste bekijken we de geluidskwaliteit met behulp van Rightmark Audio Analyzer. Dit doen we door middel van de loop-test waarbij zowel de uitgang als de ingang wordt gemeten. De keuze is hierop gevallen omdat het op deze manier snel en zonder externe audio hardware mogelijk is om te testen, echter kent wel de beperking dat in geval van ondermaatse prestaties het lastiger vast te stellen is of de oorzaak de kwaliteit van de geluidsweergave of juist de opname is.

Prestaties

Resultaten van de benchmarks

En wat is de conclusie nadat we al die moeite in het doorlopen van tests steken? Right. We kunnen wederom over 1% zaken discussieren, maar het blijft gewoon een beetje een lood om oud ijzer verhaal, zelfs met een enkele benchmark voorbij die 1% is het lastig om er heel veel waarde aan te hechten; we testen eigenlijk vooral om zeker te zijn dat een fabrikant geen fouten heeft gemaakt. niet dat we echt zwaar wegen aan wat we onderling zien. Praktisch gezien zien we in recente moederbord vergelijkingen eigenlijk zelden of nooit prestatieverschillen waar we al te veel waarde aan kunnen hechten, met uitzonderingen van fabrikanten die automatisch all-core boost activeren, maar daar die lijn trekken we voor elk bord gelijk.

Het gebrek aan praktisch relevant prestatieverschil maakt het lastig voor de Gaming M7 ACK naast de Gaming Pro Carbon in de grafiek. Voor de prestaties hoef je het dus niet te doen, je moet naar de features en/of looks kijken. Voor het onderlinge stroomverbruik hoef je het ook niet te doen, al merken we wel op dat het verbruik van X299 in zijn algemeenheid -erg- pittig is, en vooral het idle verbruik van de ROG VI Apex was toch wel echt een puntje.

Geluidskwaliteit is inmiddels ook cruciaal, veruit de meeste gebruikers, gamers en liefhebbers zullen toch gebruik maken van de on-board audio. Echter wanneer we op vrijwel elk luxer bord een ALC1220 implementatie aantreffen belanden we daar ook een beetje in een lastige situatie. We zien daar soms kleine verschillen, meestal net in het voordeel van Asus met MSI op de hielen en Gigabyte en ASRock daar ietsjes achter, maar zelfs met een hele zwik ALC1220 implementaties naast elkaar kunnen we het subjectief niet aanwijzen wat er anders is. Wat wel relevant kan zijn voor een bord als dit boven een eenvoudigere implementatie, zelfs van een ALC1220, is de amp; zit je toevallig met headphones met hoge weerstand, dan kan het fijn zijn dat deze implementatie 600 Ohm headphones kan aansturen. Ook dat zien we in meer high-end borden, maar let er eventueel even op.

De tweede (gelijkwaardige) audiochip is natuurlijk niet iets wat je hierin ziet, maar puur bedoelt om als extra (gelijktijdige) output te functioneren.

Verlichting

MSI heeft uiteraard RGB verlichting toegevoegd; we zien wat verlichting onder de chipset heatsink, bij het audio gedeelte, op het I/O gedeelte, en een lampje in de VRM heatsink. Het is een smaak dingetje uiteraard, maar ik denk dat dit wel redelijk in lijn der verwachtingen ligt.

We combineren de MSI X299 Gaming M7 ACK met de be quiet! Dark Base 700, Silent Loop 360, en een MSI GTX 1080 Ti Trio om een beetje een beeld te vormen van wat je in de praktijk dan kan verwachten.

Nogmaals, smaak dingetje, maar MSI richt zich duidelijk op een ‘donkere’ build waarbij de LEDjes dan wat leven geven, en daar kan je best leuke dingen mee doen. Het lijkt alleen wel alsof die VRM heatsink mij telkens boos aan zit te kijken.

Helaas was het geen feestje zonder kopzorgen, want de MSI Mystic Light applicatie en het synchroniseren van verschillende zaken gaf meer gezeur dan ons lief was. Instelling dat alles op blauw moet? Hop, alle LEDs uit. Effecten ingesteld? Niets. Reboot. Het werkt! Woo, foot. Andere instelling? Niks.

Zo ging het even door. Nieuwe software, nieuwe bios, veel maakte het niet uit. Ik weet niet wat MSI met hun Mystic Light software aan het doen is, maar het is gewoon nog niet goed genoeg. Dit zeiden we bij de X399 Gaming Pro Carbon ook, we zeiden het bij de Z370 Gaming Pro Carbon AC ook, maar tot op het laatste moment met dit bord (November 2017) was daar niets aan verbeterd. MSI weet het, we hebben de nodige stappen doorlopen de laatste weken, maar onder de streep doet dat niets aan de sub optimale ervaring wat LED software betreft en met drie verschillende borden met vergelijkbare problemen kunnen we daar echt wel duidelijk over zijn.

Wat gelukkig wel werkt, en voor de nodige situaties de redding is, is het individueel afstellen van elk LED element. Hiermee kan je in feite dus wel bereiken wat je wilt, maar het is onnodig omslachtig, bij vlagen frustrerend en niet waardig voor een bord van 200 euro, laat staan één van bijna 400 euro. Het staat mij niet in de weg omdat ik voor mijn eigen builds gewoon graag één kleur instel, en hoeft je dus ook niet in de weg te staan, maar als je constant met effecten in de weer wilt zijn? MSI heeft daar werk te verzetten.

Conclusie

Iedereen had op basis van specs, prijs, en stock foto’s wel kunnen bedenken dat dit een heel dik moederbordje is. Helaas is de realiteit van het reviewen ook dat we niet heel veel meer kunnen doen dan dat bevestigen. We testen om uit te sluiten dat er geen grote fouten worden gemaakt zodat de prestaties niet kloppen (check), en we proberen hem dusdanig in de praktijk te brengen dat je een beeld kan vormen over hoe het totaalplaatje er uit komt te zien (check, hoop ik?), en werpen een blik op de stroomvoorziening dat daar de ruimte in zit die een X299 koper nodig heeft. Die is op component niveau meer dan dik genoeg met het oog op praktisch overclocken, met de kanttekening dat je wel moet zorgen voor airflow rond je socket als je echt gaat pushen; grofweg de samenvatting voor 95% van de betere X299 borden. Als koper moet je dan vooral je gewenste features op een rij zetten, maar waarbij we er weinig kunnen bedenken die hier niet op zitten met uitzondering van een snellere of dubbele LAN aansluiting (of je moet echt een USB fetish hebben). Vanaf dat punt is het vooral hoe wij de positie van dit bord in de markt interpreteren.

En heel simpel gezegd, de objectieve positie van elk ‘significant luxer’ bord is geen eenvoudige. Zodra aan je feature wensen wordt voldaan, wat met complete ‘betaalbare’ moederborden zoals de MSI X299 SLI Plus voor velen al het geval zal zijn, is het hooguit een beetje extra investeren in wat luxe; uitstraling, extra features die je misschien toch wel wilt met het oog op de toekomst. Echter 150 euro voor wat luxe is een pittige sale boven een meer bescheiden X299 model en de uitstraling zal dan ook pittig moet gaan wegen. En wanneer de Gaming Pro Carbon dan ook ca 60 euro goedkoper is, praktisch alles heeft wat de M7 ACK heeft, een even capabele VRM opbouw heeft, en visueel ook een beest van een bord is, zien we daar toch ook een flinke uitdaging. Voor de aanpassing van Intel LAN en WLAN naar Killer LAN en WLAN zie ik veel mensen niet overstappen, dan had MSI er beter gewoon een tweede poort naast kunnen zetten, voor de dubbele audio chip zou je het kunnen doen maar zijn er ook genoeg alternatieve paden wat dat heel droog bekeken ook niet echt een waanzinnig waarschijnlijke stap lijkt te maken, helemaal wanneer we bedenken dat mensen met serieuzere audio wensen in de regel daar toch al dik in investeren in andere, externe onderdelen daarvoor. Ik kan de Gaming M7 ACK een heel dik bord vinden visueel gezien, maar ik zou de Gaming Pro Carbon met zijn vervangbare covers niet minder geven.

Het maakt de MSI X299 Gaming M7 ACK net als veel andere luxere borden een moederbord voor een specifieke, kleine doelgroep, waarbij de kleine doelgroep voor luxere X299 builds dus nog wat kleiner wordt dankzij sterke keuzes uit hun eigen line-up. Juist omdat die groep al klein is is het jammer dat MSI dan toch één hele duidelijke steek laat vallen: namelijk op gebied van RGB software. Zodra je daar de nodige tijd in wilt spenderen is het gewoon vragen om hoofdpijn. Kort samengevat: stel de individuele LED elementen éénmalig in op de kleur of effect die je wilt, sluit het af, en geniet ervan, en dan is het leuk. Het samenspel van verschillende componenten werkt echter niet altijd; bij sommige aanpassingen besluiten de LEDjes dat het leuker is om maar uit te gaan, of als ik drie keer wat onaardigs heb gezegd dan verdwijnen sommige opties soms tot ik herstart… als het mee zit. Ik wil het dolgraag hertesten en ik kan mij niet voorstellen dat hier geen fix voor komt, maar tot nu toe is het simpel: eenvoudig je LEDjes afstellen en genieten = prima. Frequent LEDs tweaken = verder kijken. Dat hoeft dus geen breekpunt te zijn (maar kan dat wel degelijk zijn), maar hoe je het ook went of keert is het pijnlijk op een product in deze prijsklasse.

De hardware zelf doet verder eigenlijk niets mis, het is op component vlak, feature vlak en in de afwerking gewoon een heel dik moederbord. Maar ik krijg die X299 Gaming Pro Carbon toch lastig uit mn hoofd. Niet dat de meerprijs heel gek is wanneer er een extra audio implementatie op zit, en ik meen dat de killer 1535 WiFi chip ook duurder is dan de Intel tegenhanger op de GPC, maar vertaalt die prijs ook naar meerwaarde? Ik betwijfel het voor de meeste doeleinden. Denk je er anders over een wil je per sé die tweede chip, Killer LAN/WLAN of vind je dit gewoon het mooiste bord ooit, go for it, je kan er praktisch elke kant mee op, maar dan toch vooral wanneer je al ruim genoeg budget had om ook aan al je andere wensen te voldoen.

Enkele hogere res fotos voor de liefhebber, klikken voor de volledige versie: