Samenvatting

Met een prijs net voorbij de 100 euro mikt MSI deze B450 Tomahawk op de niet al te rijke gebruiker slash gamer. Die zullen veelal genoeg hebben aan het enkele M.2 slot, zes fan headers, zes USB poorten achterop (incl USB 3.1 Type-C) en de redelijke (geen B450 bord heeft een echt uitzonderlijke) stroomvoorziening die voor een Ryzen 3 of 5 met beetje overclock, of een stock Ryzen 7 voldoet; geen extreme featureset, en we zien de ASRock Gaming K4 wat meer headers hebben, maar veelal is dit gewoon meer dan genoeg. We je bij MSI wel duidelijk krijgt voor de kleine meerprijs boven echte budget units is een visueel dik aangekleed moederbord (full size, zwart PCB) die op dat vlak niet onder doet voor duurdere alternatieven. Ook de cpu-loze bios update en debug leds waarderen we echt op dit prijspunt. Wel jammer is de achterhaalde audio chip in alle sub 120 euro B450 moederborden; voor dit model raden we dus echt aan dat je voor een USB headset of speakerset gaat. Verder? Voor wanneer het wel dik, maar toch ook niet te duur moet een leuk bord: 8/10.

MSI B450 Tomahawk review

AMD B450 content, deel 3

Met de komst van de jongste AMD Ryzen processors kwam ook de nieuwe X470 chipset om het maximale uit je 2e generatie Ryzen te halen. Wat echter nog ontbrak waren goedkopere moederborden om deze veel-core processors in te huisvesten. Natuurlijk kan je in theorie een moederbord van de vorige generatie gebruiken (B350, X370), maar het risico dat je een bios update nodig hebt en je nieuwe systeem niet direct werkt is niet iets waar een typische gebruiker op zit te wachten.

Zeven B450 bordjes belanden bij ons op tafel, en waar Gigabyte en Asus ons van een model voorzien die het in de bovenste regionen van B450 uitvechten kwam MSI met een wat goedkoper alternatief, de grofweg 105 euro kostende B450 Tomahawk. Gezien de B450 chipset als goedkoper alternatief op X470 wordt gepositioneerd vinden we het idee van een nog goedkopere optie (ruim onder wat alle X470 borden momenteel kosten) in elk geval geen gek idee. Let’s dig in.

B450 in vogelvlucht

Een kort overzicht van de chipsets op papier. Vorige reviews gezien? Sla het gerust over.

We hebben nu zoveel tijd en woorden aan AMD Ryzen en Ryzen 2 besteedt dat we hier niet eindeloos over gaan praten. Toch zijn er een aantal dingen belangrijk om te onthouden. Net als B350 ten opzichte van X370 zien we een afname in het aantal geintegreerde USB, SATA en PCI-Express mogelijkheden. Dat houdt in dat als jij één van dat handje vol gebruikers bent die nog SLI of Crossfire wil gebruiken dat je dus sowieso bij de X470 chipset uit komt. Over USB en SATA opties moeten we alsnog kijken naar wat er daadwerkelijk op elk van de borden zit, de chipset heeft daar maar een klein aandeel in.

Wat echter een significante verbetering is is dat B450 in tegenstelling tot B350 wel gebruik kan maken van XFR (XFR2 in dit geval) en Pricision Boost Overdrive, de zaken die voorheen zorgde dat een Ryzen processor met X-toevoeging wat sneller werkte op een moederbord met X in de naam. Dat houdt in dat je nu in principe een vergelijkbare prestatie mag verwachten van een Ryzen 5 2600X of Ryzen 7 2700X op een B450 bord als op een X470 bord. Kortom: B450 is wel degelijk interessanter dan B350, en gezien B450 ook kan overclocken lijkt AMD het redelijk lastig te maken voor hun X470 borden.

Tenminste, als de stroomvoorziening goed is, want vooral de Ryzen 7 2700X met zijn 8 cores en hoge kloksnelheid is geen lieverdje voor je VRMs. Daarover straks meer.

Uitpakken

In de doos: boekje, rond glimmend geval, twee SATA kabels, een zwart I/O shield en een dragon-badge.

[anchor=d][/anchor]

Bouw en features

Op het eerste gezicht zagen we eigenlijk weinig redenen om aan te nemen dat de MSI Tomahawk een goedkoper alternatief is voor de Aorus Pro en de Asus B450-F. Zwart PCB, stevige heatsinks en visuele elementen, nette afwerking, vind het wel een chic bordje om te zien eigenlijk. Past natuurlijk ook een beetje bij het prijspunt gezien de Tomahawk nog altijd wat hoger zit dan de echte budget units. Een beetje visuele flair is dus wel handig, maar doet MSI toch goed.

Goed, we zien onder de (forse) heatsink dat ook MSI voor een vier phase VRM heeft gekozen, maar dat hoeft dus geen probleem te zijn, zeker niet met dat blok erop, en de goedkopere MSI doet hier in elk geval niet onder voor de twee luxere units in de grafiek.

Pas in de onderste helft zien we terug dat de Tomahawk wel degelijk wat lager gepositioneerd is: Eén M.2 slot deze keer, en een ALC892 audio implementatie in plaats van de objectief duidelijk betere ALC1220 varianten.

Rondje: twee USB 2.0 headers, één USB 3.0, zes SATA poorten, twee RGB headers, maar liefst zes fan headers, en ook de debug LEDjes vinden we toch een fijne plus om aan te treffen voor basic probleemdiagnose. Met dit lijstje (niet de M.2 sloten en audio) zet MSI de Tomahawk naast de fors duurdere B450-F Gaming, en dat is toch echt niet slecht. Zeker zes fan headers op dit prijspunt is een mooie plus. Addressable RGB ontbreekt helaas wel, die treffen we enkel op de Aorus Pro en het Asus ITX bord aan.

I/O: twee USB 2.0, twee USB 3.0, twee USB 3.1 (1x Type-A, 1x Type-C) is een prima budget-midrange basis. Wel jammer dat de optische out ontbreekt, met deze audiochip wil je dan toch liever een USB headset dan een analoge unit gebruiken.

Specificaties

PROCESSOR
Support AMD® Ryzen™ 1st and 2nd Generation/ Ryzen™ with Radeon™ Vega Graphics Processors for Socket AM4

See supported processors

CHIPSET
AMD® B450 Chipset

MEMORY
4 x DDR4 memory slots, support up to 64GB
Supports 1866/ 2133/ 2400/ 2667Mhz (by JEDEC)
Supports 2667/ 2800/ 2933/ 3000/ 3066/ 3200/ 3466 MHz (by A-XMP OC MODE)
Dual channel memory architecture
Supports non-ECC, un-buffered memory
Supports ECC UDIMM memory (non-ECC model)
See supported memory

SLOTS
1 x PCIe 3.0 x16 slot (PCI_E1)
Supports x16 speed with AMD® Ryzen™ 1st and 2nd Generation processors
Supports x8 speed with AMD® Ryzen™ with Radeon Vega Graphics processors
1 x PCIe 2.0 x16 slot (PCI_E4, supports x4 mode)1
3 x PCIe 2.0 x1 slots1
PCI_E4 will run x2 speed when installing devices in PCI_E2/ PCI_E3 slot.

ONBOARD GRAPHICS
1 x DVI-D port, support a maximum resolution of 1920×1200@60Hz1
1 x HDMI™ 1.4 port, supports a maximum resolution of 4096×2160@30Hz, 2560×1600@60Hz1
Only support when using AMD® Ryzen™ with Radeon Vega Graphics ProcessorsMaximum shared memory of 2048 MB

MULTI-GPU
Supports 2-Way AMD® CrossFire™ Technology

STORAGE
AMD® CPU
2 x SATA 6Gb/s ports1
1 x M.2 slot (Key M)1
Supports PCIe 3.0 x4 and SATA 6Gb/s 2242/ 2260 /2280/ 22110 storage devices
AMD® B450 Chipset
4 x SATA 6Gb/s ports

RAID
AMD® B450 Chipset
Supports RAID 0, RAID1 and RAID 10 for SATA storage devices

USB
AMD® B450 Chipset
1 x USB 3.1 Gen2 (SuperSpeed USB 10Gbps) Type-C port on the back panel
1 x USB 3.1 Gen2 (SuperSpeed USB 10Gbps) Type-A port on the back panel
2 x USB 3.1 Gen1 (SuperSpeed USB) ports available through the internal USB 3.1 Gen1 connector
6 x USB 2.0 (High-speed USB) ports (2 Type-A ports on the back panel, 4 ports available through the internal USB 2.0 connectors)
AMD® CPU
2 x USB 3.1 Gen1 (SuperSpeed USB) Type-A ports on the back panel

AUDIO
Realtek® ALC892 Codec
7.1-Channel High Definition Audio

LAN
1 x Realtek® 8111H Gigabit LAN controller

INTERNAL CONNECTORS
1 x 24-pin ATX main power connector
1 x 8-pin ATX 12V power connector
6 x SATA 6Gb/s connectors
2 x USB 2.0 connectors (support additional 4 USB 2.0 ports)
1 x USB 3.1 Gen1 connectors (support additional 2 USB 3.1 Gen1 ports)
1 x 4-pin CPU fan connector
1 x 4-pin water-pump-fan connector
4 x 4-pin system fan connectors
1 x TPM module connector
1 x Front panel audio connector
2 x System panel connectors
1 x Chassis Intrusion connector
1 x Serial Port connector
1 x Clear CMOS jumper
2 x 5050 RGB LED strip 12V connectors

BACK PANEL PORTS
BIOS FLASHBACK+ Button
PS/2 Combo Port
USB 3.1 Gen1
LAN Port
HD Audio Connectors
USB 2.0 Port
DVI-D Port
HDMI Port
USB 3.1 Gen2 Type A+C
MSI B450 TOMAHAWK back panel ports

DIMENSIONS
12 in. x 9.6 in. (30.5 cm x 24.4 cm)
ATX Form Factor

MOUNTING
9 mounting holes

OPERATING SYSTEM
Support for Windows® 10 64-bit
Support for Windows® 7 64-bit
* To support Windows® 7 64-bit, you must install an AMD Pinnacle Ridge & Summit Ridge CPU.

UEFI

Eigenlijk zien we van de grote vier binnen Nederland geen echt slechte biossen meer. Zoeken naar functionaliteit die een typische gebruiker mist (dus niet de extreme overclocker) is een zinloze exercitie. Asus blijft hier koploper met de aandacht voor details, maar MSI laat maar weinig steken vallen, zeker gezien je met een B450 bord toch niet extreem zal gaan overclocken komen we uit op onze typische ‘who gives a…’. Heldere easy-mode, dik prima advanced-mode, niks om over te klagen.

Testmethode

Een overzicht van wat we gebruiken om B450 borden te testen, dit is overigens dezelfde setup als X470.

Let op: het is mogelijk dat je op foto’s soms andere onderdelen ziet. Het testen doen we met consequent dezelfde onderdelen maar soms moeten borden op de foto terwijl een ander aan het testen is, en onze voorraad is niet oneindig.

Processor: AMD Ryzen 7 2700X. De zwaarste processor in de Ryzen line-up, dus als een moederbord dat trekt dan trekken ze alles.

De voeding is afkomstig uit de stallen van Seasonic in de vorm van een Focus Titanium 850W. Waar de Focus Gold en Gold Plus de mainstream knallers zijn is de Prime de wat luxere serie van seasonic. Met 850 Watt hebben we genoeg power om zowel de processor als GPU op hun staartje te trappen, en dan nog wat…

Geheugen komt van G.Skill in de vorm van 16 GB SniperX 3400 MHz, echter op 3200MHz gezien een aantal goedkopere borden de 3400 MHz niet wilde slikken.

Omdat de AMD Ryzen 7 2700X geen integrated GPU heeft maken we gebruik van een losse videokaart, de MSI Radeon RX 580 Gaming X (XTR versie)

Voor opslag maken we gebruik van Samsung hun 960 EVO PCIe SSD.

Alle systemen worden met een schone Windows 10 Pro x64 installatie getest op onze trusty Cooler Master test bench zoals je hieronder ook zal zien.

We maken gebruik van de laatst beschikbaar gestelde bios op moment van testen. Om eventuele invloeden van ‘handige’ snelheid verhogende features tegen te gaan, vrijwel elke fabrikant biedt iets van een multi-core verbetering, gaan we uit van een handmatige instellingen met clocks, multipliers en voltages vastgezet. We willen tenslotte de onderliggende verschillen ervaren. Dit resulteert in een all-core boost snelheid van 3,9 GHz op 1,3V, wat weer in zo’n 120-125 Watt richting de processor resulteert; iets meer dan AMD’s 2700X Spec.

Voor prestaties richten we ons primair op Passmark en Cinebench 15, twee populaire en vooral ook consequente benchmarks. Binnen Cinebench kijken we naar multicore en single core performance en de invloed van de tuning van het moederbord daarop , en bij Passmark primair naar de CPU en Memory benchmarks. Die laatste test weliswaar het geheugen, maar bij een vast profiel kunnen we wel de invloed van het moederbord op de geheugenprestaties vaststellen.

Daarnaast kijken we naar een aantal verschillende AIDA64 benchmarks. Binnen deze zien we veelal iets meer schommelingen bij herhaaldelijk testen, maar met meerdere runs per benchmark balanceert het aardig uit. Feitelijk gaat voor alle benchmarks op dat we pas echt conclusies kunnen trekken als de prestaties meer dan een procent of twee, en dan consequent tussen benchmarks, afwijken. Per benchmark run zelfs op een enkel moederbord is een dergelijke afwijking per run niet meer dan gebruikelijk.

De render test (Blender, BMW benchmark) waarbij alle cores hard aan het renderen gezet worden geldt ook als een pittige CPU belasting en bij gelijke CPU en RAM weegt dan geheel op het moederbord; een praktische, zwaar wegende test. Hier meten we ook het stroomverbruik onder load.

Wat betreft dat verbruik kijken we ook naar idle, oftewel wat verbruikt het systeem als je deze simpelweg aan laat staan, op onze Voltcraft 450PRO.

Prestaties

Resultaten van de benchmarks:

Zoals vaker vatten we dat samen als “lekker boeiend”, het ontloopt elkaar allemaal te weinig om harde conclusies te trekken op basis van een procentje hier en daar. Desondanks leuk dat de MSI Tomahawk constant in de bovenste helft staat. Ook relevant is om te vermelden dat al deze prestaties prima in lijn liggen met de eerder getestte X470 borden, voor de prestatieverschillen hoef je dus geen X470 te kopen.

Helaas zien we de Tomahawk onder load toch redelijk wat meer gebruiken dan de rest, maar hij maakt dit weer goed met een laag idle verbruik. Ook hier zeggen we: niet echt argumenten om deze wel of juist niet te kopen.

En hoe zit het met die VRMs?

Of AMD er een rol in speelt weet ik niet, maar hoewel B450 in theorie de potentie heeft om X470 irrelevant te maken (B450 heeft ook XFR2, PBO, en who the hell uses SLI/CF anyway?) zien we in zeven van de zeven B450 borden een stroomvoorziening waar we niet heel enthousiast van worden en lijken dikke stroomvoorzieningen voorbehouden voor de meest luxe chipset.

Maar wat is ‘niet enthousiast’. Er is de laatste dagen genoeg gezeik geweest over B450 VRMs en dat ze (in de ogen van een paar fanatieke overclockers) zogenaamd allemaal slecht zouden zijn, maar zes van de zeven (inclusief deze) borden trok een Ryzen 7 2700X zelfs iets over spec in een duurtest zonder te warm (minder dan 80C) te worden, en zelfs Gigabyte hun soort-van budget bordje de DS3H trok die 2700X met enkel een case fan in de nabijheid.

Ook de MSI VRM’s bleven prima binnen veilige marges met onze 2700X, dus de vraag is dan: moet je hie wakker van liggen? Kort antwoord: nee, tenzij je een Ryzen 7 voorbij die ~120-125 Watt wilt overclocken, daar zijn geen van deze B450 bordjes gewoon voor gemaakt. Het is dus een klein probleem voor hardcore overclockers, maar in onze optiek schieten we dan de doelgroep van B450 borden voorbij, zeker van een grofweg 100 euro kostend bord. Ga je voor een Ryzen 3 of 5 met (praktische, geen extreme) overclock, of een Ryzen 7 tot aan het niveau van een stock 2700X? Dan is dit gewoon prima, zorg alleen net als bij de andere B450 bordjes voor een beetje airflow rondom je processor.

En ja, natuurlijk wilden we heel zeker van onze zaak zijn en hebben we elk van deze borden één uur laten CPU-crunchen met de AMD Stock koeler plus een 800 RPM ventilator in de positie waar je normaliter in een typische case een exhaust fan zou hebben. Ook hier bleef de sensor die we op de VRMs plaatsten onder de 80 die wij als (deels arbitraire, deels onderbouwde) limiet instelden. Exacte vergelijking laten we achterwege gezien we met één fysieke sensor werken en er wat afwijkingen kunnen zijn tussen de meetpunten op de verschillende borden.

Showcase

RGB tiem! Nee wait, geen RGB time helaas, want de AMD Stock koeler tellen we niet. Het was te verwachten dat we ergens nog een puntje zouden tegenkomen waaruit de lagere positie van dit bord zou blijken. Je hebt wel RGB headers, maar op het bord zelf zit geen RGB. Wel zien we een rode strip aan de kant van het geheugen, al zie je die eigenlijk pas in een case, niet onder een set studio lampen. Wel fijn: je kan ze ook uitschakelen, gewoon in de bios.

Conclusie

We zijn eigenlijk erg gecharmeerd door de B450 Tomahawk met zijn 105 euro adviesprijs, iets waarvan we normaliter toch mogen verwachten dat het onder de 100 zal belanden in de straatprijzen. Hij combineert een visueel ‘dik’ bord (forse heatsinks) met een featureset die eigenlijk best stevig is. We leveren een M.2 slot in ten opzichte van de duurdere units, maar zo veel gebruikers van meerdere M.2 SSD’s kennen we niet, zeker niet mensen met een moederbord rond de 100 euro. Ook missen addressable RGB headers, maar addressable RGB accessoires zijn dermate kostbaar dat we ook die niet heel snel bij een bord als dit zouden verwachten. Wat resteert is een featureset die verder op het niveau is van menig duurder bord.

Desondanks wel wat kritische opmerkingen. 1) Gezien er wel twee RGB headers op dit bord zetten (en standaard RGB strips goedkoop zijn) had die rode strip aan de zijkant ook RGB mogen zijn, rood is echt passé. 2) De MSI Mystic Light RGB software is nog altijd een draak van een applicatie (no pun intended) om mee te werken, daar moet echt een flink betere UI Experience komen. 3) de VRM’s van al de B450 moederborden in de grafiek zijn hooguit so-so, dus voor Ryzen 7 2700X overclocking koop je wat duurders, en 4) de gebruikte ALC892 audio chip is toch jammer. Dat geen van de B450 borden een interne USB Type-C header heeft, of overweg kan met behuizingen met vier USB 3.0 poorten voorop snappen we wel, maar de audio chip van een paar jaar terug vinden we wel echt een praktische beperking voor B450 borden, want analoge headsets komen simpelweg minder uit de verf met deze implementaties. Idealiter combineer je de Tomahawk dus met een USB headset of speakerset.

Maar goed, concessies zijn nu eenmaal noodzakelijk oor lagere prijspunten; pas richting de 200 euro komen we bij de borden waar de meeste kritiek echt beperkt blijft. Voor dit geld is de Tomahawk gewoon dik prima: betaalbaar zonder dat het er betaalbaar uit ziet met veelal goed afgewogen besparingen (m.i. enkel muv de audio). Met zes fan headers, wat USB 3.1 opties, een stroomvoorziening stevig genoeg zelfs voor een Ryzen 7 2700X (non OC) of Ryzen 3-5 modellen met een beetje OC, kleine handige extra’s zoals de debug leds en de bios update zonder cpu feature (handig voor next gen) die we niet snel op budget bords zien, plus een all-round nette prestatie is dit gewoon een leuk ding wanneer je een beetje op de kleintjes moet letten, geen extreme build wilt, maar toch een lekker bordje wilt om aan te zien.

Vragen over onze reviews of de producten die we bespreken? Kom dan gezellig met ons kletsen op onze Discord server (gratis en geen installatie noodzakelijk). Een reactie mag natuurlijk altijd, of pest Ome Foritain (auteur, test-chef) of Tante Nadalina (baas, foto-heldin) op Twitter.

Enkele hogere res fotos voor de liefhebber, klikken voor de volledige versie: