Intel Core i7-8700K en Intel Core i5-8600K

Welkom op donderdag 5 oktober 2017, 15:00, of wellicht net wat later dan dat. Intel heeft zojuist de nieuwste generatie van hun mainstream desktop processoren officieel uitgebracht, en als je dit als tech liefhebber leest ben je ongetwijfeld al helemaal platgewalst door de mega golf aan Intel reviews, unboxings, of Z370 moederbord reviews (sorry about that..).

Drie redenen om de “review” (jawel, tussen aanhalingstekens, noem het liever een algemene editorial over Intel) over een andere boeg te gooien. Één: Je bent wellicht al in-depth review moe. Twee: ‘concurreren’ met de grootste sites vroegtijdig door Intel van processoren voorzien is een zinloze exercitie (daarnaast, genoeg echte CPU fanaten daar die je de technische ins en outs beter kunnen uitleggen). En drie: We willen iets doen want deze Intel launch is echt serieus interessant omdat we voor het eerst in jaren echte overtuigende upgrades zien voor mensen met een soort-van recente i5 of i7, of wellicht minder dan dat, danwel mensen op zoek naar een dikke gaming- of prosumer bak.

Wat gaan we dan doen? Niet door alles wat is getest en wordt opgebouwd in de database kijken tot we moe worden. Vooral kijken naar waar je nu echt op moet letten bij je Coffee Lake systeem aanschaf. In gewone mensen taal, tot zover geeks gewone mensen zijn. Daarbij, na het testen van zeven moederborden, twee processoren, combinaties met drie verschillende grafische kaarten, combinaties van tig geheugenkits plus het feit dat ik emotioneel nog in de vakantiemodus had nog meer serieuze content schrijven geleid tot een emotionele staat grofweg zoals die van Mevrouw Hennis-Plasnogwat op dit moment. Dus pak je koffie erbij, en probeer niet al te serieus te kijken.

Hier is hij dan, een super geheimzinnige nieuwe Intel chip:

What’s new

Wat is er nieuw, beter, sneller? Nou, in veel opzichten niet zo veel. In essentie is Coffee Lake het gevolg van weer een stapje optimalisatie van de Intel productieprocessen. En wat doe je als je optimaliseert in plaats van een grote stap maakt? Dan knal er er gewoon een plusje achter, oftewel Intel spreekt over hun 14nm++ procedé. Dan krijg je van dit soort mooie presentaties:

Hier is een plaatje van de ‘die’ welke mooi oogt en heel weinig mensen echt wat zegt. Met gratis paint toevoegingen om aan te geven wat je hier nu echt in ziet.

Weing dus. Hier dan nog een filmpje waar je eigenlijk ook niets mee kan.

Het gerucht gaat dat Intel de Coffee Lake launch naar voren heeft gehaald vanwege de druk op de markt van de AMD Ryzen processoren. Geruchten kopen we weinig voor, maar het is wel degelijk aannemelijk, vooral gezien de grote reden dat ik vandaag heel erg enthousiast ben over deze nieuwe launch (dat spat er tot dusver volgens mij nog niet vanaf, maar goed). Voor het eerst in wat een eeuwigheid voelt voegt Intel namelijk extra cores toe aan het i3, i5, en i7 concept. Zo lang als menig geek zich zal herinneren is een i3 een dual-core met hyperthreading, een i5 een echte quad-core, en een i7 een quad-core met hyperthreading.

Jarenlang is er geen concurrentie vanuit AMD en verandert er niets aan dat concept: elke nieuwe generatie is Intel een beetje sneller, beetje zuiniger, af en toe een feature erbij, en iedereen die de op één na laatste generatie had (of die ervoor) bleef een beetje hangen met een “mjah” gevoel. Niet dit jaar, niet vandaag. Voor het eerst in jaren zet AMD echte druk op de markt, en opeens zien we vandaag een i5 met zes echte cores en een i7 met zes echte cores plus hyperthreading; 12 threads dus.

En ja, daar mogen we heel erg blij van worden. De i3 wordt overigens een echte quad-core, maar het kost al moeite om i5’s en i7’s te regelen, dus die moet even wachten.

Het resultaat van de optimalisatie? Een paar procent, wellicht. De kloksnelheid ligt iets lager, de boost snelheid weer iets hoger, maar we hebben het over verschillen in de marge. Het resultaat van 50% meer cores? De grootste Intel vooruitgang in het middensegment in recente geschiedenis. Rejoice peasants, moet Intel denken op dit moment. Zit je nog op Sandy- of Ivy bridge en twijfel je de laatste generaties of die paar procent elke keer wel de moeite waard is? Astu, dikke winst. Sterker nog, de huidige Haswell builds en zelfs Sky- en Kaby Lake builds komen ter discussie te staan met dit core voordeel in het achterhoofd.

Hier zijn wat grafieken van benchmarks waaruit je kan zien dat meer van grofweg dezelfde cores veel taken een stuk sneller doen gaan.

Ho, wacht even. Zien we de nieuwe i5 de oude i7 daar op een paar plekken voorbij knallen? Lekker.

All-round thuis systemen

Het feit dat AMD met Ryzen zo veel extra cores bood was voor een beetje stevige thuiscomputer toch wel reden tot nadenken. Laten we vooropstellen: zoek je een eenvoudige browse-pc, bankier-pc, of wellicht wat twijfelachtige filmpjes online kijken-pc, dan kan je met een Pentium ook af. Hoewel de Core i5 voor all-round systemen in de meeste gevallen eigenlijk ook wel genoeg was versterkt de stap naar zes cores die positie aanzienlijk. Niet alleen heb je net wat meer toekomstbestendigheid, maar ook applicaties die de grenzen net wel op wisten te zoeken zoals Adobe Photoshop belanden met deze processor weer in wat rustiger water. Sterker nog, voor zowel Cinebench als Blender zien we de nieuwe i5 de oude i7 zelfs voorbij draven, dus de hoeveelheid power ook voor zwaardere taken is gewoon indrukwekkend.

Onze go-to “genoeg voor simpele taken” processor.

Hoewel de directe concurrent, de Ryzen 5-1600X naast zes cores ook SMT biedt (AMD’s tegenhanger van Hyperthreading) en daarmee in de meest CPU belastende applicaties dan ook voor weet te blijven is het verschil veel kleiner geworden. De argumenten in het voordeel van de vorige generatie i5’s, sterkere per-core performance met feit dat veel applicaties niet optimaal gebruik kunnen maken van heel veel cores, plus dat je voor Intel geen losse grafische kaart nodig hebt (overbodig voor de meeste niet-game consumententaken), waren voorheen nog wel redelijk uit te balanceren met het mega gat in applicaties de al die Ryzen cores wel konden gebruiken. Op dit moment echter? Ik denk dat de zes cores genoeg overhead bieden, en de andere voordelen in het gros van de situaties zwaarder zullen wegen.

Met uitzondering van zij die veel video editting doen lijkt Intel met de Core i5 toch weer een heel stuk van dit middensegment consumers naar zich toe te kunnen trekken. Wat de i7 betreft voor deze doelgroep, lastig. Zij die ook gamen in hun dagelijkse routine hebben zitten lezen het volgende hoofstuk beter even door, maar voor de meeste consumers, zelfs prosumers, zal meer dan een i5 nog overkill blijken.

Voor een beetje leuke all-round thuis setup is de nieuwe i5 gewoon erg interessant

Liefhebber van veel VM’s, zware video editting of rendering? De nieuwe i7 is uiteraard nog leuker, met prestaties rondom die van de Ryzen 7 1700 (meer cores, maar langzamere cores). De 1800X, of een 1700/1800X met overclock blijft de i7 in die taken nog wel iets voor, maar het grotere overclockpotentieel van Intel brengt ze in taken als Cinebench en Blender weer redelijk op gelijke voet, of soms er voorbij. Je keuze kan dan beide kanten op vallen, maar het lijkt onvermijdelijk dat AMD iets terug zal willen doen om weer echte argumenten in huis te hebben boven de i7; die zijn redelijk geslonken.

Gamers

Voor fanatieke gamers, en dan richt ik mij eerst even op zij die –enkel- gamen en ernaast niet zwaar in de video edit hoek bevinden, was Ryzen niet echt een hele spannende release. De Intel Core i7-7700K was de ultieme gaming processor en bleef dat ook.

Er waren echter twee belangrijke punten op gebied van gaming pc’s, en beide zien vandaag een mooie vooruitgang.

Voor gamers in het middensegment was de grote vraag of de meerprijs van een i7 boven een i5 wel de moeite waard was. In de meeste benchmarks bleek van niet. Sterker nog, genoeg reviews en videos waaruit blijkt dat een bij vlagen 55 euro kostende Pentium G4560 veelal meekon met de i5’s en i7’s voor game systemen tot en met grofweg een GTX 1070. Echter de algemene trend was “een i5 is prima”, en uit eerdere tests met slechts een i5-7400 kwamen wij, puur naar de getallen kijken, ook tot een dergelijk beeld.

Net als vele andere reviewers richting wij ons bij het vergelijken van grafische kaarten op games met ingebouwde benchmarks. Die bieden consequent dezelfde uitdaging, en geven makkelijk te vergelijken resultaten. Bij het hertesten van games met de i5-8600K en i7-8700K met o.a. de Gigabyte GeForce GTX 1060 Aorus Xtreme, Asus GeForce GTX 1080 Strix OC, en de Asus RX Vega 64 Strix OC (of die woorden in één of andere volgorde, wie kan het bijhouden) zagen wij het bovengenoemde dan ook onderstreept: in onze vaste bench lineup geen significante praktische verschillen. CPU heavy games zoals GTA V wel op bijvoorbeeld 1080p, maar of je nu 130 of 140 fps neer gaat zetten, lekker (niet) interessant. Dat testen we nog wel een keer af, maar gezien de hoeveelheid werk dat het is en de m.i. totaal niet interessante meerwaarde op dit moment heb ik er, kortweg, even nul interesse in.

Het probleem is echter dat er wel degelijk situaties zijn waarin de processor de bottleneck bleek, maar dat die situaties zich veel lastiger lieten kwantificeren. Battlefield 1 spelers waren een goed voorbeeld, maar alleen zij die hun skills online durfden te delen. Dat probleem laat zich niet lastig uitleggen, merkbare fps drops werden veelvuldig genoemd, maar laat zich wel lastig consequent in een grafiek uitdrukken vergeleken met andere processoren. Meer van dezelfde benchmarks bieden daar dan ook geen oplossing.

Wat is de impact van de extra cores van Coffee Lake? Simpelweg zo’n 50% extra overhead. Wat is het resultaat in normale taal? Dat de levensvatbaarheid van de Intel Core i5 voor gamers met een beperkt budget weer een beetje, maar wel significant wordt opgerekt. Overweeg je een game-pc met iets als een RX 580 of GTX 1060, dan hoef je je minder zorgen te maken over de ‘beperking’ van een i5. Het aantal scenario’s waarin je vandaag de dag beperkt is is bijzonder laag, en hoewel we geen glazen bol hebben kunnen we voorzichtig stellen dat het voor mensen die niet de meest extreme eisen stellen iets is waar je prima omheen kan werken als blijkt dat ‘iets’ meer power toch handig ‘had kunnen zijn’.

Het aantal situaties waarin de Intel Core i7-7700K echt een beperking bleek was nog beperker, maar even goed niet echt nul, en dat is grofweg wat we nu van de nieuwe i5 kunnen stellen. Battlefield 1 wederom als voorbeeld, al moet ik daarbij zeggen dat het aantal momenten dat ik iets heb kunnen klagen in Battlefield met 64 mensen in een map met mijn 7700K wel echt nul was. Hoe dan ook: je koopt een processor voor meerdere jaren, en wanneer je hoog in zet, bijvoorbeeld met een chique moederbord en een dikke GPU, dan kies ik er zelf ook keer op keer voor om die 100 euro voor de i7 toch bij te tellen. En dit jaar krijg je er dan 2 extra cores bij, voor meer overhead dan je zeer vermoedelijk binnen de levensduur van je game-pc zal opgebruiken. Overkill? Wellicht, maar je gaat wel van zes naar twaalf threads, voor dezelfde meerprijs, en de toekomst is nimmer zeker. De ultieme game CPU van dit moment? De i7-8700K.

Op welk punt verander je de i5 in je wenslijst naar een i7? Daar ga ik geen concreet antwoord op geven. Dat kan met een GTX 1070 gebaseerde build zijn als je weet dat je liefhebber bent van grote online shooters en er vlot bij wil zijn wanneer de nieuwste games uitkomen, of wanneer je denkt naar een 240Hz paneel over te stappen omdat je gelukkiger bent met 200 FPS dan 150 FPS met een hogere resolutie en/of instelling; momenten waarop je relatief gezien meer op je CPU dan je GPU gaat wegen. Anderzijds zal een i5-8600K met een GTX 1080 Ti voor menig game, zeker single player en zeker games die meer op graphics en immersion dan snelheid leunen, een beter resultaat geven.

Als je toch los gaat met dikke schermen, kasten, RGB en mooie randapparatuur, valt die 100 euro op de CPU m.i. te overzien.

Streamers, Youtubers, Creators.

Dit houden we kort. Eigenlijk in lijn met de laatste alinea van prosumers, zeker zij die enkel met video editting bezig zijn kunnen zich onder de categorie prosumers of veeleisende thuisgebruikers scharen. Gezien Streamers en Youtubers vermoedelijk ‘gaming’ ook als onderdeel van hun routine zullen hebben lijkt een Core i7-8700K wel de meest logische keuze van dit moment. Genoeg cores, net wat minder dan Ryzen maar wel met het profijt van snellere per-core en veelal nipt snellere game performance, met als resultaat voldoende overhead voor gelijktijdig gamen en streamen.

Wellicht wat overclocken voor wat meer performance als je wat hogere eisen stelt, want de grote stap omhoog in CPU land, Threadripper of Core-Extreme, komt niet zonder consequenties, vooral ook wat game prestaties betreft. Zodra je met een dergelijke i7 tekort gaat komen kunnen we je een semi-pro noemen, en vanaf het moment dat je daar dan uit groeit ben je feitelijk aan een tweede dedicated streaming of editting bak toe.

Gamers die een pc te duur vinden

Go away. Playstation, that way. Dit is #PCMR territory.

Of koop zo’n ding:

100 euro, veel plezier van.

Advies: Moederborden

Een pittige. Het lijkt erop dat we de eerste weken enkel Z370 moederborden zullen zien, en dat de goedkopere B350 (gevolgd door vermoedelijk H370 en hopelijk H310 voor budget builds) modellen later gaan volgen. Bij een Z370 moederbord betaal je voor een deel voor de overclock capaciteit, dus als je dat niet wilt doen is het wellicht wijsheid te wachten. Anderzijds lijkt het aannemelijk dat bijvoorbeeld de ASRock Extreme 4 of de Gigabyte Ultra Gaming voor scherpe prijzen over de toonbank zullen gaan.

Wat we vooraf hadden verwacht bleek ook werkelijkheid, en dat is dat je wat prestaties betreft niet moet verwachten dat een hogere prijs voor hogere prestaties zorgt. De vergelijkende grafieken zijn echt bijzonder suf.

Wat je vooral moet bedenken is welke features je nu echt wilt. Wil je drie M.2 SSD’s kwijt? Dan biedt de Gigabyte Gaming 7 een derde die de andere zes in de grafiek niet bieden, overigens ook het bordje om te bekijken als je vooral de grootste hoeveelheid RGB op je bordje wilt.

Wil je voor custom waterkoeling gaan? Dan heeft Asus met de ROG Maximus X Hero de meeste mogelijkheden en fan headers:

Aankoop advies is letterlijk:

– Check welke features je nodig hebt (Opslag, netwerk wensen, USB wensen)
– Bedenk welke features je eventueel in levensduur van je pc verwacht te gebruiken (meer dan 5 jaar vooruit denken is zinloos)
– Pak een aantrekkelijke optie voor een leuke prijs, of geef evt wat extra uit voor een dikke uitstraling naar wens. Vind je de MSI Gaming Pro Carbon de vetste shizzle ooit? Lekker doen.

Je hebt altijd mensen voor wie zelfs 14 USB poorten niet genoeg zijn natuurlijk

Het klinkt goedkoop, maar nadat je je features gekozen hebt kan je bijna geheel je emotie volgen wat je mooi vindt. De Gaming Pro Carbon reeks mag er van mij altijd wel zijn, zonder dat het meteen heel duur hoeft te worden.

De wereld is uiteraard groter dan die zeven bordjes, dus wat algemeen advies:
– Check de formfactor van je moederbord en case
– Check het socket en de chipset. Voor 8000-serie Intel processoren heb je een Socket 1151 bord nodig, maar enkel 300-serie chipsets voldoen. In theorie past een 8700K in een Z270 bord, maar dat gaat niet werken.
– Controleer, of vraag na, of de VRM/Stroomvoorziening van het bord van jouw keuze minimaal ‘goed’ is (deze zeven zijn allen ok)
– Probeer een bord te pakken met de ALC1220 Codec voor geluid. De implementatie scheelt soms iets, maar dan is de basis minimaal ‘goed’.
– Controleer dat de interne USB headers op je case wensen aansluiten.
– Ga je voor aparte waterkoelers zoals de NZXT Krakens, let dan op dat je bord ook interne USB 2.0 headers heeft, meerdere recente bordjes beperken dat aantal.

Toch wel de vetste RGB koeler van dit moment, zeker wanneer gecombineerd met Aer fans en een MSI GTX 1080 Ti Lightning. Tenminste als je niet op de centen hoeft te letten natuurlijk.

Succes met kiezen… pfff.

Advies: Koeling en overclocken

Meer cores betekent meer warmte, zeker wanneer Intel de cores ook nog hoger weet te boosten dan voorheen, ondanks de optimalisaties. Op moment van schrijven zijn we nog bezig met het testen van een aantal (gloednieuwe) koelers, dus daarover binnenkort meer, maar we kunnen inmiddels wel wat duidelijke adviezen opmaken voor kopers van deze processoren op basis van de door ons geteste i5’s en i7’s (meerdere).

Voor stock functionaliteit: Met ca 150 Watt uit de muur voor de i7 zagen we de temperaturen met mid-range koelers niet bijzonder oplopen. Een low-mid range luchtkoeler zoals de MasterAir Pro 4 (ca 35 euro) is dan feitelijk meer dan genoeg voor stille werking, met hooguit een klein beetje airflow geluid bij een zware synthetische belasting.

Een i7-8700K ongemoeid laten is echter zonde performance, en iets meer eruit persen is ook geen grote moeite. Bijna elk moederbord biedt een automatische ‘multi core boost’, waarbij de Intel stock speeds worden achtergelaten en elke core naar de maximale per-core boost tikt. Dat klinkt simpel genoeg, maar de realiteit is vaak toch zo’n 8-10% extra performance. Zonder voltage optimalisaties neigen borden echter wel wat ruim in te zetten op de toevoer, met verbruik rondom de 200 Watt. Dat heeft serieuze consequenties voor de koeling, waarbij we zowel de instap luchtkoeler als een compacte 120mm waterkoeler (MasterLiquid 120) opeens hard op hun donder kregen. Vooral closed loop coolers die voorbij hun capaciteit worden gepusht zijn een probleem, die houden tot aan hun limiet veelal goed stand, maar gaan ze er iets over dan knalt het goed hard door, met resultaten die van de 50’ers en 60’ers ineens naar de hoge 80’ers gingen.

Conclusie: Wil je meer dan stock, zij het een all-core boost of een (Bescheiden) overclock, een degelijke luchtkoeler zoals een Mugen 5 / Mugen 5 PCGH (of vergelijkbaar) geeft je die marge terwijl je build ook stil kan blijven.

De Scythe Mugen 5, eigenlijk genoeg voor alles behalve de meest extreme wensen

Met het overclocken zijn we nog niet klaar. Maar 5,1 GHz overclock op 1,3 V liep meteen soepel (we moeten nog verder optimaliseren en pushen, 5,2 op 1,35 V lijkt dan toch niet zo lastig ) waarbij we met zowel de Mugen, MasterLiquid 240 en NZXT Kraken 52 geen moment in de problemen kwamen, ook niet gedurende zware benches. Hoewel we nog veel moeten experimenteren zien we vooralsnog voldoende informatie om te zeggen dat als je de grenzen wilt opzoeken, zelfs voor een pittige 24/7 overclock met ‘veilige’ voltages (op dit moment gaan we dan uit van zo’n 1,35V, maar dat vereist een update), een high-end airkoeler (Mugen 5, Mugen 5 PCGH, Noctua NH-U14S of D15S) of leuke all-in-one (MasterLiquid 240 als goedkope (niet fluisterstille) optie of NZXT Kraken als RGB- en koel-baas) geen slecht idee is. Met 1,35-1,4 Volt op de chip hield een ML120 de processor niet onder de 90C, ouch.

Let er ook op dat sommige bordjes bijvoorbeeld een ingebouwde extra fan hebben op de VRMs, of een fan bracket meeleveren (dan wel een 3d printbaar design hebben) om daar extra koeling op te zetten. We zien daar vooralsnog niet veel noodzaak voor met het oog op 24/7 oc’s waarbij je dergelijk hoge stress eigenlijk niet wilt.

De i5 dan, daarvoor hebben we nog niet veel getest, maar met zo’n 50 Watt minder verbruik in standaard modus is de berekening van koelvermogen ten opzichte van de i7 niet bijster complex; een instap luchtkoeler voor stock functionaliteit, een mid-high end luchtkoeler (wederom iets als een Mugen als uitgangspunt) zal ruim voldoen voor alles behalve de meest grens-zoekende overclocks, of feitelijk welke AIO dan ook als je die kant op wilt gaan.

Één ding speelt wederom een rol, en dat is dat we weer bewijs zien dat de interne hitteoverdracht binnen de Intel chips niet bijzonder is. Dat zie je wanneer je het voltage opschroeft en het verschil tussen een compacte en luxere all-in-one niet zo groot is als bij een processor die zijn warmte wel goed kwijt kan (Ryzen, Threadripper). De meerwaarde van een high-end AIO, denk aan een 280mm of 360mm model boven een 240mm unit, is dan ook iets wat we in twijfel zullen moeten gaan trekken met meer tests. Grote kans dat Intel de delid market weer op peil houdt, ahem.

Advies: Voedingen

Wat dit betreft verandert er eigenlijk weinig aan het advies wat je vorige maand had kunnen krijgen. Wij testen weliswaar vaak met enorm overpowered voedingen zodat we er ook de meest extreme processoren en grafische kaarten aan kunnen hangen, en het is ook verdomd tof om “Seasonic Prime Titanium” naast je te zien staan, maar als je dan bij een beetje overclockscenario 200 Watt uit de muur ziet komen begin je toch te twijfelen of het niet een beetje overkill is.

Weer voorop: Kwaliteit is geen overkill. Een goede voeding kan het verschil maken tussen werkende en overleden hardware, en de bijbehorende garantie is ook niet iets wat je moet negeren.

De Seasonic Focus Gold serie is een mooi voorbeeld van een goede voeding, zonder te overdrijven.

Wat het vermogen betreft echter, en dan laten we overclockers die met LN2 aan de slag gaan even hun eigen keuzes maken, systemen zonder grafische kaart op basis van deze i5 of i7 zullen gewoon ruim voldoende hebben aan een kwaliteitvoeding van 300 Watt of meer. Meer is overkill, maar hoewel de 300 Watt markt gevuld is met ‘best prima’ voedingen vinden we pas wat hoger de ‘goede’ modellen. Zelf bouwden we dan vaak op basis van de Seasonic G-360, maar je krijgt pas echt ruime keuze wanneer je de 400 of 450 Watt passeert.

Voor actueel advies raden we je aan even een adviestopic te openen op het forum (Tweakers, Hardware.info) want de voedingenmarkt verandert continue. Een quick and dirty uitgangspunt wat ‘genoeg’ is, met de kanttekening dat iets meer ook geen kwaad kan:
– ca 300 Watt of meer voor i5/i7 systemen zonder GPU
– ca 300-350 Watt voor i5/i7 systemen op basis van een GTX 1050 / 1050 Ti / RX 560
– ca 450-550 Watt voor i5/i7 systemen op basis van een GTX 1060 / 1070 / 1080 / RX 570 / RX 580
– ca 550-650 Watt voor i5/i7 systemen op basis van een GTX 1080 Ti of AMD RX Vega

Let op dat serieus overclocken, dus meer dan een beetje praktische 24/7 oc, van CPU en GPU het verbruik significant kan doen oplopen, dus laat je specifiek adviseren als je die kant op gaat.

Advies: Geheugen

Met Coffee Lake bouwt Intel hun ondersteuning van DDR4-2400 (Kaby Lake) uit naar DDR4-2666. Binnenkort volgt een uitgebreidere review van een aantal DDR4 kits die we op dit platform hebben vergeleken, met snelheden variërend van 2133 tot 2666 MHz tot 3000 MHz, maar het advies is inmiddels al duidelijk: 2666 MHz is de sweet-spot. Hoewel de praktische winst boven 2133 MHz veelal in twijfel te trekken valt zegt een blik op de prijsvergelijker eigenlijk al genoeg, want de prijsverschillen tussen die twee zijn veelal dermate klein dat die paar euro op de kosten van een totale build goed te praten zijn.

Ondanks dat de officiele specificatie van Intel 2666MHz is kan je geheugen wel degelijk sneller laten draaien. Het probleem is: dat leidt enkel tot winst in een aantal specifieke benchmarks. De enige verzachtende factor is dat 3000 MHz kitjes (in tegenstelling tot voorbij 3000 MHz kits) vaak exact het zelfde kosten als 2400 of 2666 MHz kits en dan gewoon prima te adviseren zijn, maar significant extra investeren voorbij 2666 MHz voor een game- of all-round PC heeft geen zin.

Voordeel: we hebben alle aanwezige modules (inclusief Corsair, Crucial en Kingston kits) getest met meerdere Z370 bordjes op de stock en XMP settings. Tot dusver geen compatibiliteitsproblemen, dat was bij de Ryzen launch wel even anders.

Van links naar rechts: Corsair Vengeance RGB, Dominator Platinum SE Torque, en de betaalbare Vengeance LPX modules

Advies: OS

Inkoppertje, maar mocht je nog overwegen met Windows 7, 8 of 8.1 aan de slag te gaan? Don’t. Het is vragen om problemen, ook 32-bit Windows bleek een draak met Sky- en Kaby Lake in tal van scenario’s.

Ben je een echte Tweaker, veel succes, maar als algemeen advies? Windows 10 it is, simpel.

Er zijn nu zelfs robots die je Windows schoon houden, echt bizar

Conclusie

Goed, gaande weg zijn we toch iets serieuzer gaan schrijven zo te zien, maar hoewel we hard ons best blijven doen om het maken van content toch ook leuk te houden voor ons zelf is en blijft het natuurlijk gewoon een serieus onderwerp met impact voor heel veel eindgebruikers.

En natuurlijk, we moeten kunnen dollen dat de echte evolutie van Intel wederom gewoon weer een beetje suf is. Het is echt, oprecht, harstikke knap wat die dames en heren daar doen met deze haast bizar complexe producten, maar de consument went snel aan technisch complexe zaken (of eerder: negeert dat en doesn’t care) en ziet toch echt vooral wat impact op hem of haar heeft. Had Intel geen extra cores toegevoegd dan hadden we feitelijk niet meer gezien dan (weer) een paar procent winst dankzij een iets hogere boostsnelheid, en wat meer PCI-e lanes zodat we .. wel, nog meer PCI-e SSD’s en grafische kaarten kunnen combineren, woop.

Maar dankzij AMD en Ryzen, ja ik geef hen maar gewoon wat credit door te stellen dat concurrentie hiertoe heeft geleid, hebben we vandaag i5’s met twee extra echte cores, en i7’s met twee extra cores en vier extra threads dankzij hyperthreading. Wat de echte consument in huis gaat halen op gebied van middenklasse pc’s tot luxere computers, gaming en all-round, is hierdoor gewoon een heel stuk beter geworden dan tot dusver het geval was. Intel Core i5 kopers hebben weer wat ademruimte gekregen, de meest aanwezige beperking is hiermee wel van de i5 af, en Intel Core i7 kopers hebben weer flink extra (over)capaciteit waar ze op hoopten. Nu we eindelijk langzaam een handje vol games (veelal slechts in specifieke stukken van de game overigens) zien die de limieten van de i7-7700K in vizier krijgen zien we ook daar een prettig stukje extra ademruimte en daarmee ook gewoon ‘de ultieme game pc processor’ van dit moment. De echt overtuigende voordelen van Ryzen tot dusver trekken met deze extra cores meer in balans, waarbij wij denken dat Intel met hun formaat en stabielere reputatie dan de sterkere kaarten heeft om de consument aan te trekken. Ervaring leert ons dat zelfs eenvoudige consumenten op zoek naar een pc in hun achterhoofd hebben zitten dat ze “een i5” of iets dergelijks willen, en met een groot deel van de wind uit de zeilen van AMD zal het lastiger zijn ze van iets anders te overtuigen. We zeggen dat wel in de wetenschap dat AMD Ryzen refresh ook niet al te lang op zich zal laten wachten en vermoedelijk rond Q1 2018 weer wat druk op gaat bouwen, maar eerst zien, dan geloven.

Dat laatste gaat ook nog wel op voor Intel, want hoewel we met pijn en moeite wat processoren wisten te regelen, hier en daar ook uit het reguliere kanaal, zijn de signalen nog niet denderend wat betreft voorraden. Het moet nog blijken of de processoren in de grote getalen gaan komen, en of de ondersteunende hardware aantrekkelijk genoeg geprijsd zal zijn, maar één ding is zeker: aan een gebrek aan vraag zou het niet mogen liggen, want voor velen zal de upgrade die we vandaag zien toch echt reden zijn om weer eens wat nieuws aan te schaffen.