Samenvatting

Een degelijk, aantrekkelijk en gebalanceerd middenklasse H370 moederbord waarbij Asus net even meer op weet te vallen met hun bouw, afwerking, bios en meegeleverde software, zelfs al kost dat je een header of aansluiting ten opzichte van directe concurrentie toch een aantrekkelijke optie. Het grootste probleem is niet dat Asus wat mis doet met dit bord, maar dat de duurdere H370 chipset onder druk staat van de B360 opties. Een degelijke aanrader als je H370 opties zoekt, maar denk goed na of dat wel de juiste chipset voor jou is of dat je 20-25 euro kan besparen met een Asus Strix B360-F Gaming. De positie is dus wat lastig, maar product inhoudelijk weinig klagen: 8/10.

ASUS ROG Strix H370-F Gaming review

De ogenschijnlijk gehaaste introductie van de Coffee Lake processoren en de daarvoor (tot vandaag) benodigde Z370 chipset zal bij velen wat boze blikken richting Intel hebben bezorgd. Of het een schrikreactie was op AMD hun Ryzen launch zullen we nooit hard kunnen bewijzen, maar er zijn genoeg twijfelachtige zaken geweest: beschikbaarheid van alle processoren was lange tijd dramatisch, enkele beloofde nieuwe zaken bleken toch niet in het Z370 chipset te zitten, en pijnlijk voor iedereen die geen i5-8600K of i7-8700K overwoog: moederborden met minder luxe chipsets waren er niet.

Maar inmiddels zijn er de H370, B360 en H310 chipsets, waarmee Intel die laatste twee pijnpuntjes uit de wereld zou moeten helpen. We legden onze handen op drie B360 borden van Asus, MSI en Gigabyte, en dit H370 bord van Asus. In deze review richten we ons op deze Asus ROG Strix H370-F Gaming. Voor de goede orde, deze moederborden zijn geschikt voor Intel Core i7-8xxx, i5-8xxx en i3-8xxx processoren, plus aanstaande Pentium G5xxx en Celeron G4xxx modellen. De x mag worden vervangen door verschillende nummers.

De Asus Strix H370-F Gaming gaat inmiddels voor zo’n 155 euro over de toonbank.

De nieuwe chipsets in vogelvlucht

Een kort overzicht van de chipsets op papier:

We zien een aantal bekende verschillen tuzzen Z en H/B chipsets uit vorige generaties terugkomen: je hebt Z370 nodig als je je processor wilt overclocken, als je je werkgeheugen wilt overclocken (inclusief XMP profielen boven de 2666MHz wilt gebruiken), en als je SATA of PCIe RAID wilt gebruiken heb je Z370 of H370 nodig; B360 en H310 missen die optie. Hoewel de specs doen vermoeden dat je per sé Z370 nodig hebt voor dual-GPU setups is dat niet het geval; PCIe lanes komen ook uit de CPU zelf. Dat gezegd hebbende: in onze optiek is SLI en CF dood voor gamers op zoek naar een nieuw computer.

Opvallend, en tekenend voor de Coffee Lake launch, is het feit dat de lager gepositioneerde ‘nieuwe’ chipsets ook feature voordelen hebben boven hun high-end broertje. Zo is er Integrated Intel Wireless-AC support (CNVi) wat de toepassing van snellere WiFi chips mogelijk maakt, en zien we dat B360 en H370 ‘echte’ USB 3.1, oftewel Gen.2, ingebakken hebben op de chipset.

De reden waarom we de chipsets ‘in vogelvlucht’ bespreken is dat de praktische impact in zijn algemeenheid heel lastig te bepalen is. Zo hebben veel Z370 borden uiteraard gewoon USB 3.1 (Gen.2) erop zitten met behulp van extra controllers. Gegevens als ‘maximum aantal USB poorten’ of PCIe lanes zegt onder de streep gewoon niet genoeg: je zal altijd moeten kijken naar de exacte featureset van borden die je overweegt.

Het enige wat vast staat is het overclocken, als je een K-series unlocked CPU koopt zoals de i7-8700K, i5-8600K of i3-8350K dan mis je kansen op een B- of H- moederbord. Eigenaren van die processoren winnen dan ook nog iets met sneller werkgeheugen, 3000MHz geheugen kost in de praktijk zelden meer dan 2666MHz varianten, maar dat verschil is gering genoeg dat we zelden zouden adviseren een Z370 moederbord te pakken enkel voor geheugen overclocks.

De praktische impact van PCIe en SATA RAID vinden we ook niet heel spannend, niet voor de massa in elk geval. Net als vorige generaties lijkt de B-serie chipset, B360 dus, de interessante middenklasse chipset en lijkt de H370 chipset een beetje in een niche hoek te vallen.

Uitpakken

Verpakking: Asus, dus altijd wel leuk. Handleiding, stickertjes, deur hangertje voor mensen die zich niet rotschamen als ze dat soort dingen ophangen, vier SATA kabels, een RGB kabel om eventueel te verlengen, en that’s it.

Oftewel: Geen I/O shield? (Just wait…), geen SLI bridge want SLI support ontbreekt, en geen WiFi antennes want hoewel de chipset er ondersteuning voor heeft betekent het niet dat elk moederbord ook een draadloze netwerkkaart mee zal krijgen noch de antenneuitgangen zal hebben.

Bouw en features

Hoewel uitstraling subjectief is denk ik dat wij redelijk nuchter kunnen stellen dat Asus niet alleen trend zet met hun designs maar dat ze het ook uitstekend voor elkaar hebben. De één zal het wat schreeuwerig vinden, maar kijken we nader naar de manier waarop het PCB in elkaar zit en is vormgegeven dan is dat objectief gewoon uitstekend. PCB afwerking zie je in een typische case wellicht niet veel van, maar als we er bovenop zitten valt het desondanks op en vinden we het een complimentje waard.

Maar hey, is dit niet hetzelfde als de Asus Strix B360-F Gaming?? Jazeker. Op één verschil na: De H370-F heeft een extra interne USB 3.0 header erbij. Voor de rest is het een 1:1 kopie van de B360-F en dus herhalen we onszelf grotendeels.

VRM design voor niet-overclock borden is in de regel niet zo’n issue, hooguit dat je bij de echte budget bordjes moet opletten, maar bij geen van de nieuwe middenklassers die wij hier hebben liggen lijkt het een significant punt. Ook voor de 6-core 12-thread i7-8700 zal een dergelijke 8 fase opzet met een (subjectief aantrekkelijke) heatsink erop niet van schrikken. Wij testen overigens sowieso met een 8700K, dus problemen ontdek je dan vanzelf wel.

Twee M.2 sloten zitten op het bord, waarbij de eerste onder het ‘Republic of Gamers’ plaatje zit. De meerwaarde van M.2 koeling laten we even in het midden. Let op dat één enkel PCIe SSD’s slikt, en de ander zowel PCIe als SATA M.2 modellen lust, al gaat dat laatste je ten koste van één van je SATA poorten. Zie de specs zo dadelijk voor details.

Een rondje langs alle aansluitingen. We beginnen links onder en gaan tegen de klok in: Front audio, RGB header, TPM module header, een enkele USB 2.0 header, een net aantal van 6 fan headers, temperatuursensor headers, frontpanel aansluitingen, zes SATA connectoren opvallend op één rij, twee interne USB 3.0 headers , en dan vrij weinig totdat we bij de 8-pin CPU power aankomen. De laatste foto is mid-board, net onder het I/O shield waar we ook nog twee fan headers zien.

Wat vinden we ervan? 6 fan headers is een net aantal, maar enkele features zijn toch wel typerend middenklasse: geen USB 3.1 / Type-C frontpanel connector, een enkele USB 2.0 voor je frontpanel is ook niet heel ruim als je USB-gebaseerde RGB producten wilt gebruiken (NZXT Kraken koelers bijvoorbeeld, maar er zijn genoeg anderen), maar de toevoeging van een tweede USB 3.0 header zet wel wat deuren open icm verloopjes plus de deur open voor behuizingen met vier USB 3.0 headers. Hoewel temp sensoren leuk zijn hadden we liever een hex error display gehad, of fysieke knopjes. Mocht je overigens enkel vastlopen op de enkele USB 3.0 header: de H370-F Gaming heeft daar één meer van.

Dat Asus het I/O shield trucje van de luxere modellen ook in de betaalbare klasse inzet zijn we wel voorstander van. Het is makkelijker en ziet er strak uit, dus waarom niet. (en je kan ze niet kwijtraken, bonus!). We noemen dit een redelijk gebalanceerde set uitgangen voor een middenklasse systeem: elk van de actuele video outs, zeven USB uitgangen inclusief 2x USB 3.1 Type-A en 1x USB 3.1 Type-C, en een optische uitgang voor audio erbij. Lijkt ons prima.

Oh, en zelfs de achterkant is mooi. Tot zover je daar wat van kan zien in jouw case.

Specificaties

Note
*1 DP 1.2 Multi-Stream Transport compliant, supports DP 1.2 monitor daisy chain up to 3 displays.
*2 The M.2_1 socket shares bandwidth with SATA6G_2 port when using M.2 SATA mode device. Adjust BIOS settings to use X2 mode (PCIE only).
*3 Intel® Optane™ Technology only supported when using 8th Generation Intel® Processors. Before using Intel® Optane™ memory modules, ensure that you have updated your motherboard drivers and BIOS to the latest version from ASUS support website.
*4 Due to limitations in HDA bandwidth, 32-Bit/192kHz is not supported for 8-Channel audio.

UEFI

Eigenlijk zien we van de grote vier binnen Nederland geen slechte biossen meer. Zoeken naar functionaliteit die je echt mist is een zinlose exercitie, het meeste spreekt wel voor zich, en de laatste keer dat ik een issue had met het flashen of iets anders kan ik mij niet bijhalen. Maar dan toch weet Asus net even die X-factor in te zetten. En dan hebben we het niet over het feit dat Asus onder ‘Tweakers paradise’ heel veel meer opties lijkt te bieden, de meerwaarde van die bizarre opties zal voor meer dan een handjevol extreme nerds gewoon niet relevant zijn, maar het is hier en daar gewoon nipt intuïtiever, en af en toe heb je zo’n detail waarvan we toch weer kunnen stellen dat ze net even een stapje verder zijn. Het overzicht van exact welke aanpassingen je op het punt staat te maken bij het opslaan van je bios is daar een uitstekend voorbeeld van.

Een ander voorbeeld zijn wat recent toegevoegde features zoals het kunnen delen van je bios profielen (export naar USB drive), het op functie kunnen zoeken met de zoekfunctie (in het Engels). Ook de recent toegevoegde stealth mode (lees: RGBs off) is voor sommigen vast fijn.

Het enige ‘nadeel’ in dit geval is echter dat je op een H370 bord in tegenstelling tot een Z370 bord niet aan het overclocken gaat (CPU of geheugen), terwijl juist Asus op dat vlak in het hogere segment weet te onderscheiden. Op een H370 bord is de meerwaarde van een betere, intuïtievere bios dus wat minder relevant.

Testmethode

Voor Intel B360 en H370 hebben we een extra setup gemaakt waarbij we wat verbeteringen hebben doorgevoerd voor de consistentie, deze worden dus onderling vergeleken en niet met Z370 moederborden. Dat gezegd hebbende: wanneer we een Z370 bord door deze test halen zien we geen spannende verschillen en verwacht ook niet dat je systeem (overclock terzijde) opeens harder gaat met een andere chipset.

Let op: het is mogelijk dat je op foto’s soms andere onderdelen ziet. Het testen doen we met consequent dezelfde onderdelen maar soms moeten borden op de foto terwijl een ander aan het testen is, en onze voorraad is niet oneindig.

Intel B360 en H370 moederborden worden getest met een verse retail Intel Core i7-8700K: 6 Cores, 12 Threads.

De voeding is afkomstig uit de stallen van Seasonic in de vorm van de Focus Gold 650W. Met deze nieuwe units heropende ze de aanval op het middensegment van goede, betaalbare PSU’s, en ze laten bij ons vooralsnog niets te wensen over.

Geheugen komt van Corsair in de vorm van 16 GB Vengeance RGB 3000 MHz, zij het op 2666MHz afgesteld vanwege chipset beperkingen.

Omdat de Intel Core i7 8700K een ingebouwde GPU heeft maken we voor het testen van moederborden in deze serie geen gebruik van een GPU.

Voor opslag maken we gebruik van een Samsung 860 EVO SATA SSD.

Alle systemen worden met een schone Windows 10 Pro x64 installatie getest op onze trusty Cooler Master test bench zoals je hieronder ook zal zien.

We maken gebruik van de laatst beschikbaar gestelde bios op moment van testen. Om eventuele invloeden van ‘handige’ snelheidsverhogende features tegen te gaan, vrijwel elke fabrikant biedt wel iets van een multi-core boost verbetering, gaan we uit van optimised default instellingen met de baseclock en core multipliers vastgesteld volgens Intel specificaties, en met vaste instellingen van het werkgeheugen.

Voor prestaties richten we ons primair op Passmark en Cinebench 15, twee populaire en vooral ook consequente benchmarks. Binnen Cinebench kijken we naar multicore en single core performance en de invloed van de tuning van het moederbord daarop , en bij Passmark primair naar de CPU en Memory benchmarks. Die laatste test weliswaar het geheugen, maar bij een vast profiel kunnen we wel de invloed van het moederbord op de geheugenprestaties vaststellen.

Daarnaast kijken we naar een aantal verschillende AIDA64 benchmarks. Binnen deze zien we veelal iets meer schommelingen bij herhaaldelijk testen, maar met meerdere runs per benchmark balanceert het aardig uit. Feitelijk gaat voor alle benchmarks op dat we pas echt conclusies kunnen trekken als de prestaties meer dan een procent of twee, en dan consequent tussen benchmarks, afwijken. Per benchmark run zelfs op een enkel moederbord is een dergelijke afwijking per run niet meer dan gebruikelijk.

De render test (Blender, BMW benchmark) waarbij alle cores hard aan het renderen gezet worden geldt ook als een pittige CPU belasting en bij gelijke CPU en RAM weegt dan geheel op het moederbord; een praktische, zwaar wegende test.

Wat betreft het verbruik gaan we primair kijken naar het idle verbruik, oftewel wat verbruikt het systeem als je deze simpelweg aan laat staan, op onze Voltcraft 450PRO. Voor load verbruik pakken we het gemiddelde verbruik tijdens de Blender benchmark; een indicatie van intensief real-world load verbruik.

Prestaties

Resultaten van de benchmarks:

Als je eerdere moederbord reviews hebt gelezen weet je wat mijn reactie hierop is: boring. Moederbord testen is saai, de resultaten zijn saai, en het enige waar we eigenlijk op kunnen hopen wat vermaak betreft is dat een bord gewoon grote fouten maakt of in rook opgaat of iets dergelijks. Op prestatievlak is er gewoon weinig onderscheid te maken als je ze met gelijke instellingen test, oftewel de bekende trucjes om net even beter te scoren ‘out of the box’ vangen we daarmee op. We zien wel wat kleine schommelingen, en wat producten die het gemiddeld net even beter of slechter doen, maar met een enkel sample van elk bord is het zelfs redelijk aannemelijk dat bij een hertest op compleet nieuwe samples de resultaten compleet andersom zouden kunnen zijn.

Alhoewel, dat gezegd hebbende, Asus scoort gemiddeld genomen toch vaak goed. Praktische impact terzijde, dat beeld van gemiddeld net even wat gunstiger in de grafiek zien we vrij consequent. Aan de andere kant moeten we ook opmerken dat Asus even ‘vrij consequent’ wat duurder is, en dat het praktisch zo weinig uitmaakt, maar doe ermee wat je wil. Een overzicht van de prijzen op moment van publicatie:

De belangrijkste leer die we er toch uit moeten trekken is dat het vanuit het praktische perspectief weinig uit maakt voor de prestaties wanneer je een moederbord met gelijke settings. Een procent in een grafiek valt simpelweg weg tegen verschillen in features of looks, dus laat vooral die laatste twee bepalen wat je wilt kopen.

Waar we nog wel verschil zien is het stroomverbruik. Idle verbruik ontloopt elkaar allemaal weinig, maar de Asus is toch wat minder zuinig onder belasting. Waarom, of waar die energie heen gaat is ons niet duidelijk: de Blender benchmark duurde bij alle moederborden op de seconde even lang.

Verlichting

Gezien de korte tijd tussen het aankomen van de samples en de launch zijn we nog niet aan een complete build toegekomen. RGB doen we dan ook maar even op de bench zelf. Dit bord komt met een enkele RGB header, en een RGB element op de I/O afkapping. Kudos voor de implementatie denken we, want het ziet er goed uit.

Conclusie B360/H370 Chipset

(vast B360-H370 verhaal, skip als je de andere twee reviews hebt gezien) De komst van de B360 en H370 chipsets is een mooie winst voor de consument. De toevoeging van geïntegreerde USB 3.1 en WiFi-AC support zijn op zich leuk en voor sommigen wellicht helemaal geweldig, maar vooral het feit dat we nu niet-overkill borden te zien krijgen voor interessante processoren zoals de i3-8100, tegenwoordig een echte quad-core, en de niet-overclockbare i5 en i7 modellen is waar het natuurlijk echt om draait. Met 8e generatie zette Intel al echte prestatie-upgrades op de markt, maar nu zijn die dus ook mogelijk zonder onnodig geld te spenderen aan luxere moederborden.

Zonder inzicht in de prijzen van deze en andere nieuwe modellen blijft het natuurlijk gissen naar wat het beste advies is, maar de prestatieverschillen verklappen al dat onze visie over hoe je een geschikt moederbord uitzoekt niet anders is dan voorheen:
– Kies welke features je nodig hebt
– Bedenk welke features je eventueel verwacht in te kunnen zetten in de levensduur van je build (en kijk realistisch gezien niet verder dan 5 jaar)
– Pak een aantrekkelijke aan de betaalbare kant van je resultaten, of voeg eventueel wat budget toe om de uitstraling (of toch die gekke extra feature) te krijgen die je kan waarderen.

Dat klinkt op zich eenvoudig, ware het niet dat benodigde features bepalen best tricky kan zijn. Hoeveel fans heb je nodig, hoeveel opslag verwacht je te gebruiken, en heeft dat super budget moederbord dat je voor ogen hebt wel de stroomvoorziening voor je i7-8700. Antwoord op alle vragen in één review is gewoon niet mogelijk.

Wel is redelijk universeel dat de H370 chipset het lastig heeft ten opzichte van de B360. De verschillen zijn niet alleen klein, ze zijn vooral voor een kleine groep interessant. Gezien de normaliter aanwezige meerprijs zet dat elke H370 optie al in een lastigere situatie, dus hou daar rekening mee.(/vast B360-H370 verhaal)

Conclusie Asus Strix H370-F Gaming

Van de vier tot dusver geteste borden is de basis in elk geval goed: stroomvoorziening capabel voor alle geschikte non-overclocking processoren, top-end ALC1220 audiochip, ruimte voor twee M.2 SSD’s en/of zes SATA apparaten, en een I/O layout die voor de meeste toch voldoende opties zal bieden inclusief USB 3.1 Gen 2 en Type-C uitgangen.

Elk bord heeft vervolgens zijn sterke en zwakke punten. Asus als moederbord fabrikant heeft echter altijd wat stevige troeven: zo is hun bios net even een stapje voor en is hun RGB software en vooral integratie met andere merken en componenten net even beter, en daarbij is de afwerking van het bord zelf toch wat strakker. Je zal het niet altijd zien in een case, maar we moeten het de Asus borden bijna consequent geven als het op design en afwerking aan komt wanneer we ze naast elkaar leggen, helemaal wanneer je dan ziet dat het Gigabyte bord een bruin PCB heeft, doet toch een beetje pijn. Daarbij merken we wel op dat je per euro bij de concurrent vaak weer een extra header hier of daar krijgt, dus de afweging is nimmer een klare zaak.

Specifiek voor dit bord zien we ook nog wat kleine extra puntjes: een extra fan header ten opzichte van de MSI GPC bijvoorbeeld mocht je dat willen, en een M.2 shield voor je SSD waarvan de meerwaarde van de koeling te betwisten valt maar de esthetische kant wel een plusje krijgt. De concurrentie ontbreekt ook een echt zichtbaar RGB gedeelte (Die er hier heel strak uit ziet al had een extra LED element van ons zeker gemogen), en de geintegreerde I/O shields van Asus zijn ook een plusje waard.

We zien echter ook minnetjes: zo moet je voor WiFi ergens anders zijn, en denken we dat de extra USB poort achterop bij de andere twee waardevoller is dan de DVI out. Ook vinden we slechts één USB 2.0 header intern erg karig voor een bord dat zich onvermijdelijk wat hoger zal positioneren (Gigabyte heeft hetzelfde, MSI heeft zowel een Type-C header erbij als een extra USB 2.0 header op hun iets goedkopere B360 GPC wat die feature technisch sterk maakt), de deur voor USB gebaseerde RGB oplossingen (zoals de NZXT Kraken e.d.) zet je daarmee feitelijk dicht. De extra USB 3.0 header intern boven de B360-F Gaming is fijn, maar als enige verschil naast de chipset voor ca 25 a 30 euro verschil geen enorm strakke deal. Ook is het stroomverbruik onder volle belasting wat hoger, maar in idle is het weer keurig laag.

Het voornaamste probleem blijft dat de H370 chipset zelf maar weinig meerwaarde biedt boven de B360, en dat kunnen we Asus lastig kwalijk nemen want de B vs H discussie is verre van nieuw. Wat kleine verschillen hier en daar zijn praktisch nagenoeg niet relevant in de systemen die wij dagelijks in elkaar zetten of adviseren. Voor overclocking is er Z370, maar wat mis je nu eigenlijk in een B360 bord zelfs voor een high-end build met een dikke i7 en dikke GPU? RAID zal je zelden via de software doen en is sowieso beperkt interessant, of misschien als je los gaat met PCIe SSD’s? Maar in veel gevallen is een B360-F Gaming, uitgaande dat je je aangetrokken voelt tot het design, dan de logischere keuze.

Heb je echter specifiek interesse in de H370 chipset voor welke reden dan ook, of heb jij net een case waarbij je die twee USB 3.0 headers intern nodig hebt (voor vier USB 3.0 poorten voorop, de B360-F heeft één header voor twee front USB 3.0 poorten) dan kan het interessant zijn, maar we verwachten niet dat die doelgroep zo gek groot is. Het is dus een mooi bord en een degelijk bord, maar één met een erg beperkte doelgroep vanwege de lastige positie die Intel creeert voor H370 serie moederborden. In theorie de wat luxere chipset, maar luxere B360 borden doen daar tegenwoordig niets tot weinig aan onder, zeker in dit geval met een op één header na vergelijkbare en verder even degelijke B360 tegenhanger (de Asus Strix B360-F Gaming).

Zoek je specifiek die H370 chipset? De basis zoals prestaties, bios en afwerking zijn gewoon uitstekend op niveau en de balans tussen features en voordelen in o.a. bios en software maken dit dan een prima aanrader. Alleen even goed nadenken of dat voor jou wel van toepassing is.

Enkele hogere res fotos voor de liefhebber, klikken voor de volledige versie: