ASUS ROG Rampage VI Apex

We zijn weer eens bij een product beland die mij even achterover doet leunen in de stoel, en doet afvragen wat ik er nu eigenlijk mee aan moet. Enerzijds is het een moederbord, een product dat je vrij recht-toe-recht-aan kan testen, met duidelijke features en specs, en gezien je reeds ASUS ROG erboven hebt staan zal duidelijk zijn dat het verzamelen van een berg hele toffe foto’s ook niet echt een uitdaging is.

Het bord in kwestie, de Asus ROG Rampage XI Apex (speel even “Henk Westbroek – Zelfs je Naam is Mooi” mee in de achtergrond) is echter wel iets meer dan een moederbord, het is namelijk primair als overclockbeest bedoeld en die kunst is ons niet toebedeeld. Het product benaderen als iemand waarvoor hij is gemaakt is dan ook niet mogelijk, maar dat neemt niet weg dat we hem toch graag eens in handen nemen.

Prijskaartje? We gaan uit van een kleine 500 euro.

Specificaties

Uitgeschreven specs voor handige doorzoekbaarheid, en screenshots van de Asus website voor beter inzicht in waar ze de focus leggen.

Overclocking en custom waterkoeling, de focus features van menig Asus ROG moederbord met prijskaartje waar de meeste gebruikers toch een beetje van zullen schrikken. Echter voor zij die geen genoegen nemen met een paar 100 MHz extra maar echt ‘los’ willen gaan op hun high-end X299 CPU met bijvoorbeeld LN2 zien we toch wel heel erg veel elementen in de bovenstaande plaatjes. Als iemand die geen OC fanaat is blijft het een beetje aftasten, maar vergeleken met eerdere moederborden en de features daarvan is het wel erg lastig om te bedenken wat je hier nu eigenlijk mist. Dat we Asus high-end componenten en dikke VRM koeling op zien tuigen is uiteraard vanzelfsprekend.

Ik bedoel, LN2 focus zien we vaker, slow mode en pause switches en safe boot opties zijn ook geen onbekenden, maar de optie om elk PCIE slot fysiek uit te schakelen of het feit dat het bord condensatie kan herkennen is wel even materiaal voor wat hoofdkrabben.

Voor andere extreme wensen zien we echter ook de nodige features, zoals de dubbele DIMM.2 sloten voor een totaal van vier M.2 SSD’s met toegevoegde optie om ze ook in RAID te draaien. Zaken als RGB ontbreken ook niet met leuke extra dat je je eigen custom nameplate kan maken met de meegeleverde accessoires, en we zien ook niet de features van een uitgekleed overclock bord, want we zien ook een dikke audio implementatie, WiFi, bijna bizar veel USB poorten, bizar veel fan headers (12), en eigenlijk gewoon alles wat een extreme gebruiker hebben wil behalve extreem veel SATA opslag en een dubbele of snellere-dan-Gbit LAN optie.

Feature technisch zien we wellicht niet zo extreem veel als we op sommige X399 borden zagen, maar de prijs van dit bord ligt ook onder die van welk X399 Threadripper bord dan ook. Daarbij, de grote vraag ik natuurlijk wat nu echt ontbreekt. Zeldzaam lijkt mij de build waarbij twee M.2 NVMe SSD’s niet zullen voldoen bijvoorbeeld. De 10 Gbit netwerkoptie ontbreekt, al is dat laatste gezien de ca 100 euro meerprijs daarvan niet heel vreemd, maar WiFi is wel aanwezig in een Dual-Band 2×2 oplossing.

Wel zien we de nodige aandacht voor features die kopers van een ‘mooi’ moederbord graag zien, zoals de vele LED opties, overclock opties (althans voor praktische overclocks, geen specifieke LN2 focus bijvoorbeeld), en focus op kwaliteit van bijvoorbeeld stroomvoorziening en audio implementatie. Ook USB opties lijken niet heel beperkt met zowel 3.1 Intern als Exterm, en een ruim aantal poorten.

Let op: Dit is een E-ATX moederbord.

Uitpakken

ROG Doos, dus even kwijlen.

Accessoires tot je een ons weegt: stickers, onderzetter, custom nameplate cutouts, dubbel DIMM.2 slot voor je M.2 SSD’s. Hooguit was het nog leuk geweest als ze net als bij de Zenith Extreme ook een ingebouwd I/O shield hadden gebouwd.

Bouw en features

Holy mother of… elke keer als ik denk dat het niet gekker kan met ROG moederborden flikken ze het toch. Dit maal door iets zo ogenschijnlijk eenvoudigs als wat cutouts van het PCB weten ze toch een bord neer te zetten waar je spontaan van gaat watertanden. Kleurstelling en veel elementen komen best bekend voor wanneer je eerder de Zenith, Crosshair, of Hero borden hebt gezien, maar hot damn. We laten de foto’s het werk doen.

Heel apart: vier DDR4 sloten op een X299 bord in plaats van acht (maar who cares), geflankeerd door de DIMM.2 sloten voor elk twee M.2 SSD’s. Het idee erachter, althans volgens de productpagina, is meer overclock ruimte op je werkgeheugen, althans voor hogere, stabielere clocks. Helaas niet iets waar wij de geheugenkits voor hebben.

Een rondje langs alle aansluitingen zoals in de specs beschreven. Aandacht voor de dubbele USB 3.0 plus 3.1 header, de speelse manier van SATA aansluitingen, en natuurlijk even stilstaan bij het feit dat er los van de DIMM.2 sloten geen M.2 aansluitingen te vinden zijn.

We stoppen even bij de hoek rechtsboven, waar we zowel de nodige diagnose LEDs en display aantreffen, meetpunten, fysieke knoppen en de switches om de PCI-e slots hardwarematig uit te schakelen.

Ook de achterkant is mooi, en ook het I/O paneel kunnen we waarderen, zelfs zonder die te sexy Zenith LEDjes. BIOS switch en CMOS clear zijn altijd welkom. Wel denk ik dat een tweede LAN poort voor teaming, of een 10 Gbit/s poort, op een bord in deze klasse had moeten kunnen.

UEFI

De moderne bios uitvoering van ASUS klopt als een bus. Nu maak ik redelijk veel gebruik van ASUS moederborden en helpt het altijd dat je de bios al kent, maar ook vergeleken met vergelijkbaar bekende alternatieven heb ik de ASUS bios wel hoog zitten wat betreft overzichtelijkheid, een aantal screenshots:

Even speciale aandacht voor het feit dat niet alle fan headers PWM zijn, maar dat er een aantal 12V fixed leveren. Asus heeft er een gewoonte van gemaakt om alle headers PWM te maken, iets wat de concurrentie recentelijk pas op is gaan pakken, maar juist voor de extreme overclockers is het hebben van een aantal 12V headers gewoonweg makkelijker. In dat opzicht dus: prima helder.

Testmethode

X299 moederborden zullen worden getest met een Intel Core i9-7900X: 10 Cores, 20 Threads, en genoeg power om de meeste gamers en creatieve professionals zich af te doen vragen of die investering nu echt nuttig is.

De voeding is afkomstig uit de stallen van Seasonic in de vorm van de Focus Gold 650W. Met deze gloednieuwe units heropenen ze de aanval op het middensegment van goede, betaalbare PSU’s betreft. 650 Watt zal niet voldoende zijn om een 7960 16-core of 7980 18-core tot het uiterste te overclocken, die CPU’s kunnen echt waanzinnig stroom vreten (ca 250 Watt op stock, maar 500 Watt zwaar OC’d), maar een 7900X met dikke GPU plus een praktische overclock op beide is normaliter een prima combinatie.

Geheugen komt van Corsair in de vorm van 16 GB Vengeance RGB 3000 MHz (let op: het is mogelijk dat je op eerdere foto’s ander geheugen ziet, het testen doen we echter met consequent dezelfde kit). Let op dat het X299 platform Quad Channel geheugen ondersteuning biedt voor betere prestaties in specifieke op het geheugen leunende taken. Voor de onderlinge vergelijking van moederborden echter irrelevant.

Omdat de Intel Core i9 7900X geen ingebouwde GPU kent maken we voor het testen gebruik van een Asus GeForce GTX 1080 ROG Strix OC 11Gbps GPU.

Alle systemen worden met een schone Windows 10 Pro x64 installatie getest op een Cooler Master test bench zoals je hieronder ook zal zien.

Voor prestaties richten we ons primair op Passmark en Cinebench 15, twee populaire en vooral ook consequente benchmarks. Binnen Cinebench kijken we naar multicore en single core performance en de invloed van de tuning van het moederbord daarop , en bij Passmark primair naar de CPU en Memory benchmarks. Die laatste test weliswaar het geheugen, maar bij een vast profiel kunnen we wel de invloed van het moederbord op de geheugenprestaties vaststellen.

Daarnaast kijken we naar PC Mark 10, een all-round suite, de Mozilla Kraken benchmark, en een aantal verschillende AIDA64 benchmarks. Binnen deze zien we veelal iets meer schommelingen bij herhaaldelijk testen, maar met meerdere runs per benchmark balanceert het aardig uit. Feitelijk gaat voor alle benchmarks op dat we pas echt conclusies kunnen trekken als de prestaties meer dan een procent of twee, en dan consequent tussen benchmarks, afwijken. Per benchmark run zelfs op een enkel moederbord is een dergelijke afwijking per run niet meer dan gebruikelijk.

De render test (Blender, BMW benchmark) waarbij alle cores hard aan het renderen gezet worden geldt ook als een pittige CPU belasting en bij gelijke CPU en RAM weegt dan geheel op het moederbord; een praktische, zwaar wegende test.

Wat betreft dat verbruik gaan we primair kijken naar het idle verbruik, oftewel wat verbruikt het systeem als je deze simpelweg aan laat staan, op onze Voltcraft 450PRO. Het verbruik bij maximale CPU prestaties wordt ook genoteerd, dit doen we met de AIDA64 Engineering versie benchmark met CPU-, FPU- en cache load.

Als laatste bekijken we de geluidskwaliteit met behulp van Rightmark Audio Analyzer. Dit doen we door middel van de loop-test waarbij zowel de uitgang als de ingang wordt gemeten. De keuze is hierop gevallen omdat het op deze manier snel en zonder externe audio hardware mogelijk is om te testen, echter kent wel de beperking dat in geval van ondermaatse prestaties het lastiger vast te stellen is of de oorzaak de kwaliteit van de geluidsweergave of juist de opname is.

Voor de foto tuigen we de Rampage VI Apex op met de opvallende Cooler Master MasterLiquid 92 en de Corsair Dominator Platinum SE Torque.

Prestaties

Resultaten van de benchmarks

We kunnen wederom over 1% zaken discussieren, maar het blijft gewoon een beetje een lood om oud ijzer verhaal, zelfs met een enkele benchmark voorbij die 1% is het lastig om er heel veel waarde aan te hechten; we testen eigenlijk vooral om zeker te zijn dat een fabrikant geen fouten heeft gemaakt. Praktisch gezien zien we in recente moederbord vergelijkingen eigenlijk zelden of nooit prestatieverschillen waar we al te veel waarde aan kunnen hechten.

Het blijft een terugkerend onderdeel dat we stellen dat dergelijke grafieken de druk op duurdere borden flink opvoeren, maar het is desondanks relevant te weten dat je wat betreft prestaties direct uit de doos eigenlijk geen zorgen meer hoeft te maken wanneer je een middenklasser koopt in plaats van een topmodel, of tegenwoordig zelfs een beetje instapper. Als je nog in de illusie bent dat je in een normale test enig verschil gaat merken tussen een ca half zo duur Asus Prime X299-A bord (overigens ook ERG sexy) kan je even wakker worden, want we tonen vooral aan dat je je primair op de features moet richten die je wil en/of nodig hebt.

Wel zien we, wederom, grote verschillen op gebied energieverbruik, waarbij we de ASUS ROG Rampage Apex wel een tikkeltje stroom hongerig vinden. Sterker nog, hij zat in eerste instantie ruim boven de 100W idle totdat we een beetje begonnen te tweaken en ons afvroegen wat er nu precies aan de hand was. Uiteraard is het bord feature- en RGB rijk, maar dergelijke verschillen verklaren we alleen doordat de CPU onnodig stroom blijft vreten. Een resetje en een reflashje verder zakte het terug naar de resultaten in de grafiek, maar het is nog wel aan de hoge kant. Ondanks dat ik het dus niet kan verifieren wil ik wel de kanttekening maken dat de borden in onze grafiek in de test van test-bazen Hardware.info zelf exact gelijk gebruikten, dus ik laat het bij een kanttekening.

Geluidskwaliteit is inmiddels ook cruciaal, veruit de meeste gebruikers, gamers en liefhebbers zullen toch gebruik maken van de on-board audio. Door de bank genomen zagen we voorheen al dat Asus en MSI hun S1220 implementatie iets beter voor elkaar hadden dan Gigabyte en ASRock als het op de grafieken aan kwam, zeker de SupremeFX implementaties van Asus zijn doorgaans goed, en dit bord is daarop geen uitzondering.

[anchor=v][/anchor]

Verlichting

Iets over RGB etcetera etcetera, het is niet alsof iedereen die hier komt nog niet naar de onderstaande foto’s aan het staren is.

Goed, er zit dus de nodige verlichting op, ook onderop, waarbij de ruimtes die het PCB laat vallen in een normale case ongetwijfeld helpen om de verlichting meer op te laten vallen. Op een testbench echter even goed een feestje. Dat je de verlichting uit kan schakelen, in specifieke kleuren kan afstellen of een regenboogfeestje (naast tal van andere LED-effecten) kan laten werken zal vanzelfsprekend zijn.

Conclusie

Je hoeft de doelgroep niet te zijn om een product te reviewen, maar het helpt soms wel. Zeker wanneer de doelgroep, in dit geval echt fanatieke overclockers, met zaken bezig zijn die menig ‘normaal’ computergebruiker nimmer zullen begrijpen en ook voor ons is het lastig bepalen of je als consument met wat LN2 nu direct garanties gaat krijgen om echt verder te overclocken. Het antwoord daarop is vermoedelijk nee wanneer je één S2066 CPU koopt, maar vermoedelijk wel wanneer je met een ruim aantal de grenzen van het mogelijke op wil gaan zoeken. In mijn eigen geval, of ik roep maar wat: een gamer, loopt dit bord dan duidelijk het risico om gezien te worden als een erg prijzig plankje met bovenal een erg opvallende uitstraling dankzij de RGB actie en opvallende PCB cutouts.

Gezien het aantal echt fanatieke overclockers die met LN2 aan de slag gaan niet heel ruim zal zijn, en ik vermoed dat Asus er toch wel redelijk wat zou willen verkopen, is het ook niet helemaal onterecht om de Rampage VI Apex ook even op die manier toch even te benaderen. Zeker gezien de totale featureset, en dan heb ik het over de ruime USB opties, extreme fan opties met daarmee ruime custom waterloop opties, SLI en CF support, WiFi, en een toch opvallende capaciteit om maar liefst vier M.2 SSD’s aan te kunnen sluiten, toch duidt op een bord wat ook echt goed gebruikt kan worden door andere fanatieke computer liefhebbers dan die overclock-crazies. Let overigens wel op dat slechts zes van de headers ruim instelbaar zijn, en de anderen gemaakt zijn om puur 12V te blazen; heerlijk voor een overclocker die gewoon een fan vol wil laten knallen zonder curve gemekker, prettig voor testers en prima voor menig pomp, maar hou er rekening mee.

Natuurlijk vragen we ons dan af of de forse meerprijs boven iets wat al ‘vrij ruim bemeten’ is, denk aan een X299-Deluxe of ROG Strix variant, dan wel goed te praten is. Je zal van goeden huize moeten komen om daar al wat te vinden wat ontbreekt voor een meer typisch doeleinde. Asus lijkt er op te vertrouwen dat die scheve prijs-prestatieverhouding voor sommigen juist een argument zal zijn om te laten zien dat zij iets kunnen kopen wat voor anderen nooit meer dan een droom zal zijn, zelfs wanneer ze al die OC voorzieningen nooit zullen gebruiken. Een beetje boulevard cruisen met je Ferrari zullen we maar zeggen, ook de meeste Ferrari eigenaren zullen de capaciteiten van hun indrukwekkend motorblok nimmer goed benutten. Dat moet best kunnen, mits maar duidelijk is dat je met je 500 euro Apex niet harder over de boulevard gaat dan met je 200 euro TUF.

Dat Asus niet vies is van een beetje premium patsen met hun ROG lijn is natuurlijk niets nieuws, maar keren we even terug naar de echte doelgroep van de hardware dan zien we toch ook echt heel erg veel voor die die-hard overclocker, zeker geen bord dat enkel en alleen mooi is maar in de bovenkamer dermate teleurstellend dat je na de eerste date zoiets hebt van waar ben ik aan begonnen (wacht, we dwalen af). Voor die echte fanaten die vermoedelijk met handen vol processoren echt de grenzen en records op zullen zoeken zal een meerprijs op een moederbord, tot zover al niet gesponsord, vermoedelijk weinig wegen. Wat wel weegt is dat we gewoon veel, heel veel echte overclock opties zien om hun leven een stuk makkelijker te maken.. Ik zal ze niet allemaal gaan herhalen, maar dat dit bord klaar is om echt de strijd aan te gaan op dat vlak (correct: in dat vakgebied) valt niet over te twijfelen.

Enkele hogere res fotos voor de liefhebber, klikken voor de volledige versie: