Nu komen we bij het onderdeel waar van ik moet toegeven dat ik er een beetje tegen op kijk. Ik zou met alle plezier tal van mooie benchmarks willen draaien, waar vervolgens niemand echt wat aan heeft zonder dat ik echt tal van Z97 borden zou hebben. De 9-serie chipset en de Core i processoren hebben zich inmiddels wel bewezen.
Ik heb dit moederbord inmiddels een maand of twee vier (review bouwen heeft even geduurd 😉 ) in gebruik, en tot dusver heb ik geen problemen kunnen opmerken. De Intel Core i7-4790k draait met de Scythe Ashura op een leuke max van 4.4 GHz, en hoewel hogere snelheden met het moederbord mogelijk zijn zitten we al een beetje tegen de limiet van de Ashura aan (al heb ik inmiddels een extra ventilator er bij voor de Ashura, dus wie weet kan er nog een tiende bij). Stabiliteitsproblemen zijn geen sprake van, geen crashes of bugs hebben hun kop opgestoken (en als dat al zou gebeuren rest nog de vraag of het bord de oorzaak is) en de features zoals de HDD-saver om vanuit windows je harde schijven tijdelijk uit te schakelen doen wat ze moeten doen. Scheelt dat veel? In verbruik afhankelijk van de harde schijf die je aan sluit, en kan het tot een paar euro per jaar oplopen als je die HDD zelden gebruikt. Gevolgen voor de levensduur van de harde schijf zijn lastig in te schatten en doe ik dus geen uitspraken over.
De ‘geluidskaart’, oftewel de ALC1150 chip, klinkt ook keurig, al moet ik toegeven dat ik zelf geen verschil kan horen met de ALC898 uit de Gigabyte Z87X-UD3H met een Sennheiser PC 360 of ROCCAT Kave XTD Stereo. ASRock heeft een mooie testprocedure beschikbaar waarbij je aan kan tonen dat de ALC1150 in combinatie met hun Purity Sound technisch gezien een vooruitgang is, maar met deze mid/mid-high range headsets kan ik dat verschil simpelweg niet horen in een directe vergelijking, laat staan als je ze niet direct naast elkaar zou zetten. Hoewel de codec een belangrijke rol speelt, is de daadwerkelijk gebruikte versterker ook van belang, en bij de Z97 Extreme 6 maakt ASRock duidelijk dat er in dit bord sprake is van de “TI® NE5532 Premium Headset Amplifier” Welke tot 600 Ohm headsets aan zou kunnen sturen, ter illustratie, de Roccat is een 35 Ohm model, de Sennheiser een 50 Ohm model. Mocht iemand met mij een keer willen testen met een echte high-end headset (>250/300 Ohm) laat het mij gerust weten, want wellicht dat het je dan een extra investering in een geluidskaart zou kunnen besparen. Vergeet echter niet dat de ALC898 ook geen slechte reputatie heeft, en beide daadwerkelijk beter worden ervaren dan de budget chipsets zelfs met wat minder extreme headsets.
Zelfs als ik deze geïntegreerde chip vergelijk met de SilverStone EB01 DAC en hem vergelijk met een Bower & Wilkins P3 hoofdtelefoon (~200 euro) is het verschil erg lastig waar te nemen, overigens hoor je daar wel een verschil met bijvoorbeeld een geïntegreerde chip van een gemiddeld laptopje. Gevoelsmatig wil je zeggen dat je echt wat hoort, je hebt het tenslotte over een DAC die duurder is dan het gehele moederbord, maar ook hier blijf ik met het vermoeden zitten dat je eigenlijk een nog duurdere/betere/luxere headset nodig hebt om van de verschillen echt gebruik te maken. Als je al verschil denkt te horen moet je snel weer overschakelen naar het andere systeem, om er vervolgens toch weer niet helemaal zeker van te zijn, en dan vooral bij zeer hoge kwaliteit audio opnames, want bij een beetje gamen komen die duurdere muziekheadsets gewoon niet tot hun recht. Nu moet ik wel toegeven dat ik zelf totaal geen fijnproever van de muzikale kunsten ben. Op zich wel een compliment voor de prestaties van dit moederbord: Je moet een serieuze audiofiel zijn om extra te willen investeren als je het mij vraagt, en als gemiddelde gamer met een hoofdtelefoon van zeg 50-100 euro kan je beter een paar tientjes extra in een betere hoofdtelefoon stoppen of iets compleet anders alvorens je overweegt te investeren in een losse geluidskaart.
Wat wel een echt praktisch voordeel is, en in mijn mening –de- feature die dit bord van de concurrenten onderscheid, is het Ultra M.2 slot. De meest recente SSD’s zitten allen dicht tegen de beperkingen van de SATA porten aan, en de nieuwe generatie M.2 SSD’s die direct op de PCI-lanes zitten zijn duidelijk sneller. Naar mijn weten heeft enkel ASRock besloten deze nieuwere SSDs te ondersteunen bij S1150 moederborden, wat mij wel verbaasde. In de grafieken zien we daar wel enige verschillen, gezien ik niet meerdere SSDs heb kunnen testen op hetzelfde moederbord, of deze SSD heb kunnen testen op mijn test bench (gebrek aan een dergelijke m.2 slot), maak ik hier gebruik van de grafieken die Harware.info onlangs gebruikte in een artikel over PCI-E SSDs
Bron: Hardware.info
Grafieken en de gebruikerservaring liggen echter niet altijd op één lijn. Zo moeten fabrikanten soms gekke sprongen maken om met grafieken aan te kunnen tonen dat hun product beter is. Bij deze M.2 SSDs is het m.i. andersom, en is het verschil meer voelbaar dan de grafieken zouden doen vermoeden, en het is voor het eerst sinds de Crucial M4 / Samsung 830 generatie SSDs dat ik echt een serieuze sprong in snelheid kon opmerken. Vooral bij Windows 7 is het verschil opmerkelijk, mede dankzij de hogere inherente snelheid van Windows 8.1, maar ook bij Windows 8.1 zie en voel ik wel enig verschil tussen de nieuwe generatie SSDs en de oudere SATA modellen. We praten dan over gevoelssnelheid in normaal gebruik; opstarten van het systeem, reactie bij starten van applicaties, laadtijden, etcetera. Het is net weer even “snappier”, al is dat wel lastig om concreet te onderbouwen. Uiteraard zal niets de stap van HDD naar SSD nog evenaren, maar het blijft prettig als je nieuwe tech gevoelsmatig weer een stapje vooruit is.
Nog enkele stappen van het bouwproces:
