AMD Ryzen 5 3600 & 3600X Review en Koopgids

In Juli lanceerde AMD zowel nieuwe videokaarten als processors, en zoals altijd lijkt iedereen dan over elkaar heen te vallen om zo veel mogelijk aspecten van die producten aan de tand te voelen. Zeker in het high-end segment tussen de (eerste ooit) Ryzen 9 en Intel Core i9 was het interessant, en het feit dat AMD voor het eerst weer een echt nieuwe videokaart had was natuurlijk ook superinteressant (en de reden dat we wat slaap tekort kwamen), maar met slechts enkele dagen tussen het ontvangen van de producten en de lancering kan je niet alles doen. Mocht je dat totaal hebben gemist, bij deze:

AMD’s nieuwe Ryzen 5’s kwamen weliswaar wat later maar hadden een wat makkelijkere taak. De 2e generatie Ryzen 5 was tenslotte al de koning van het instap en midden segment van CPU’s tot pak ‘em beet 250 euro, en AMD hoefde eigenlijk niet gek veel te doen. Ik kocht een aantal van deze CPU’s op dat moment simpelweg in de wetenschap dat AMD dat segment niet kon verliezen.

Om eventuele twijfel weg te nemen kwamen er natuurlijk al 1337 reviews die jou vertelden wat ik net zei: de Ryzen 5 is gewoon niet te verslaan op zijn prijspunt, insert veel grafieken. Een 1338e keer is wat overbodig, dus besloot ik mijn tijd te nemen en wat andere dingen uit te lichten in plaats van weer kloksnelheden en andere details in de groep te gooien die onder de streep geen impact hebben op onze uiteindelijke keuzes.

Ja, ik zal je gaandeweg hier en daar herinneren aan het feit dat de Ryzen 5 een verdomd goede CPU is want volgens mij is er in AMD’s achterwerk nog altijd ruimte voor wat extra veren, maar in dit stuk gaan we het vooral hebben over het resultaat van tientallen AMD builds en honderden ervarings-uren met AMD processors de afgelopen weken. Dat verwerken we in wat praktische koop adviezen zodat je aan het einde van deze rit niet alleen weer herinnert bent aan het feit dat er rond de 200 euro eigenlijk maar één logische keuze is, maar ook tot een leuk Ryzen 5 systeem kan komen.

Liever lui dan moe? Onderaan vindt je enkele kant-en-klare voorbeeldsystemen met de AMD Ryzen 5 CPUs.

Waarom de Ryzen 5? – Gamen

Eerst even over de Ryzen 5 CPUs zelf. Ik kan een doosje uitpakken, maar ik weet inmiddels wel wat jullie echt willen weten: welke CPU moet je nu hebben voor je game pc? Heel simpel, als we het puur en puur over gaming hebben heeft Intel nog nipt het streepje voor op AMD. Hoewel AMD in sommige games het gat heeft gedicht en in andere games zelfs sneller is met vaak nog maar marginale verschillen tot gevolg, blijven de Intel Core i7 9700K en i9 9900K gemiddeld genomen de snelste gaming CPUs op de markt, met genoeg capaciteit over voor de games van morgen. Heb je daar het geld voor en is gamen je primaire hobby? Prima, Intel wins.

Maar dat is dus de i7 waar je bijna 400 euro voor betaalt, een Ryzen 5 kost je ca 200 tot 250 euro. Kan je geen 1000 euro plus aan je game PC uitgeven valt die i7 of i9 dus direct al af, even los van het feit dat de verschillen in game FPS tussen een i9-9900K en ‘slechts’ een Ryzen 5 in alle recente games maar echt heel beperkt is. In alle drie de onderstaande games zien we dat het eigenlijk niet veel uit maakt of je nu een Ryzen 5 of Intel Core i9 hebt. Niet genoeg om er honderden euro’s tegenaan te gooien als je die niet makkelijk kan missen.

Maar hoe zit het met de i5 9600K, die wat prijs betreft tussen de Ryzen 5 3600 en 3600X in zit? Simpel: in veel gevallen is die ook wat sneller, gemiddeld genomen wel, wat hem in de ogen van sommigen interessant maakt. Toch is de i5 niet zaligmakend, want in sommige zware games van vandaag zien we de 6 cores van de i5 al volop benut worden. Grote multiplayer games zoals Battlefield benutten zes cores volledig, Black Ops 4 zit er ook tegenaan, en dan hebben we het dus nog niet eens over de games van 2020 of 2021.

Lezers van het eerste uur weten dat ik nooit een fan van de Core i5 ben geweest maar altijd de 100 euro extra uit gaf aan een i7 met hyperthreading. En niet zonder succes, want waar een i5-46xx of zelfs van de 6e of 7e gen in menig moderne game al volledig op zijn knieën ligt kan een i7 uit die tijd nog redelijk mee.

Nu is het niet helemaal eerlijk om de Ryzen 5 (een 6-core met multi-threading) “een i7” te noemen zien we in de praktijk soms dus al wel een vergelijkbaar eindresultaat: die extra threads maken soms het verschil en geven je ademruimte voor morgen. Mijn keuze is dan ook snel gemaakt: liever in sommige games vandaag een procentje of twee verlies, maar dan zonder het risico dat je in een paar games vandaag, en helemaal in games morgen, tegen een harde CPU bottleneck aan loopt met significante prestatieverliezen tot gevolg.

Helaas voor AMD hebben ze het hun eigen Ryzen 5 3600X lastig gemaakt, want de verschillen met de Ryzen 5 3600 zijn in de praktijk minimaal, praktisch verwaardeloosbaar. Deels omdat ze sowieso klein zijn, deels omdat we in deze generatie een grotere variantie zien tussen verschillende Ryzen 5 CPU’s (ik heb inmiddels een half dozijn Ryzen 5 3600’s versleten). In het gunstigste geval is een 3600 even snel, in het ongunstigste geval overbrug je het verschil met een 3600X met een marginale overclock. Kortom: Hier pakt de Ryzen 5 3600 de winst.

Waarom de Ryzen 5? – Meer dan gamen

Ook dit is een onderwerp wat vele malen is uitgekauwd, “de AMD Ryzen CPU is een all-rounder” hoor je al sinds de eerste Ryzen, al gaat dat eigenlijk voor elke recente 200 euro plus CPU vandaag de dag nu ook Intel wat meer cores heeft uitgevonden. Toch is het een belangrijk punt: Lightroom, Photoshop, zelfs video editten gaat dik prima op een Ryzen 5 3600 of 3600X. Voor serieuze editors, zeker met 4K content, kan een upgrade zeker geen kwaad, maar er zit zo veel performance zelfs in het 200 euro model dat je echt van goeden huize moet komen om dat tot het uiterste te pushen. Vroeger had je echt een i7 nodig voor serieuzer werk, nu is een Ryzen 5 meer dan genoeg voor bijna iedereen.

Er is nog één uitzondering: Streamen. Ja, een Ryzen 5 is een prima CPU om op te gamen en streamen tegelijk als je een beetje handig met je OBS settings om gaat, maar het is geen overkill en in sommige games best krap aan. Wil je echt serieus streamen vanaf je game PC, dan wil je eigenlijk toch een CPU upgrade naar een Ryzen 7 of 9. Of, een valide alternatief, pak een Nvidia Turing GPU en maak gebruik van GPU encoding waarmee je je CPU volledig ontlast.

De Ryzen 5 is dus niet helemaal zaligmakend, voor echt stream werk zijn er betere opties, maar inmiddels mag toch wel duidelijk zijn dat ze verder gewoon niet te verslaan zijn voor ‘bijna alles en iedereen’.

Welk moederbord?

We hebben veel moederborden vergeleken, maar als je budget beperkt is en je overweegt een Ryzen 5 en geen Ryzen 7, dan koop je geen X570 moederbord van minimaal zo’n 180 euro, 200 euro of meer als je een beetje complete wilt.

Helaas (voor AMD en voor jullie) lopen de ervaringen met oudere B450 en X470 moederborden uiteen, zowel algemene ervaringen van kopers, als onze eigen ervaring. Ik heb een tiental oudere borden getest en liep frequent toch tegen wat dingetjes aan. Zo wilde het gros zowel mijn Corsair Vengeance LPX 3200 MHz kitje als een G.Skill Trident Z 3200MHz setje niet op de XMP settings draaien, iets wat op X570 prima werkte. Nu is 2933 MHz niet direct reden tot zorg, maar vertrouwen komt te voet en gaat te paard en zodra je het gevoel hebt dat er mogelijk iets niet klopt wil je het anderen niet aanbevelen. Kortom, tenzij je een ander argument hebt zou ik mijn keuze beperkten tot het volgende:

Drie moederborden doorstonden alle tests, XMP instellingen en hebben vele uren gemaakt zonder issues. Gelukkig ook drie moederborden die daadwerkelijk interessant zijn op hun prijspunt. MSI’s B450 Mortar (mATX) en Tomahawk bieden veel voor weinig en zijn prima budget aanraders. Check alleen wel dat je alle features die jij zoekt daarin kan vinden (details in de review hier)

Positief aan MSI is dat ze een bios flashback functie hebben, dus als jij een versie krijgt met een oudere bios kan je die flashen zonder dat je een oude AMD CPU nodig hebt. Ook zijn daar inmiddels MAX versies van, die hebben direct de juiste bios aan boord.

Het derde bord dat het goed deed was de Gigabyte X470 Aorus Ultra Gaming. Met 138 euro iets duurder, maar dan heb je wel een echt compleet bord; twee M.2 sloten, USB Type-C header en twee USB 3.0 headers voor cases met vier USB poorten. Dit bord heeft geen bios flashback dus check even met de shop of hij direct klaar is voor de 3e generatie Ryzen, maar deze deed het dus wel uitstekend met o.a. sneller geheugen.

Welk geheugen?

Hoewel de jongste generatie Ryzen niet lastig is met geheugen slikken, lopen de prestaties soms enorm uiteen afhankelijk van je instellingen. In sommige situaties kan snel geheugen je heel veel opleveren, in andere niet. Gelukkig wordt onze keuze hier makkelijk gemaakt: Een redelijk snelle Corsair Vengeance LPX 3200 MHz C16 kit kost weinig, en echt snel geheugen (3600MHz met strakke timings) kost heel veel meer voor marginale winsten. Onderschat geheugen niet, een langzame 2666 MHz kit kan je echt significante prestaties kosten, ook in games, maar de verschillen zijn minimaal zodra we boven de 3200 MHz C16 kit uitkomen.

Op een budget? 16 GB LPX er in, dual channel uiteraard, en gaan. Geld over? De 3200 MHz Vengeance RGB Pro kit werkt ook op de drie bovenstaande borden. Kost je iets meer, maar dan heb je wel een mooie RGB implementatie met goede software controle; iets wat je niet aan MSI en Gigabyte over wilt laten. In geval van twijfel check je natuurlijk even de QVL van je moederbord; meestal heb je er weinig aan gezien ze zelden alle kits testen, maar als jouw kitje wel op de lijst staat geeft het toch een beetje hoop.

Welke Koeling?

Een voordeel van de 3e generatie Ryzen processors is dat ze allemaal geleverd worden met een processorkoeler in de doos, dit in tegenstelling tot de luxere Intel processors waarbij je nog een koeler dient aan te schaffen. De meegeleverde koeler is prima capabel, praktisch stil als je PC niets hoeft te doen en redelijk stil onder volledige belasting. De 3600X krijgt een iets stevigere koeler (rechts), maar als je betere koeling wilt ben je beter af met een losse aanschaf.

Volledig onhoorbaar is hij echter niet, en het is prima mogelijk een moderne computer onder alle omstandigheden echt onhoorbaar te houden. Ook win je een paar procent prestaties met betere koeling zelfs zonder dat je zelf hoeft te overclocken; op je 800 euro net-aan build niet nodig, maar als je iets meer uit geeft win je wel een paar procent met een torentje van ca 3 tientjes. Wil je overclocken, dan is een extra dikke koeler natuurlijk vanzelfsprekend.

Wil je een beetje op je geld letten, dan zijn de Cooler Master Hyper 212 Black en Gelid Solutions Phantom (Black) goede opties voor ca drie tientjes. De Cooler Master is iets compacter en wat handzamer zoals je hierboven ziet, de Gelid is echt een beest en eigenlijk te goedkoop voor zo’n dikke koeler. Iets meer uit geven voor een Scythe Mugen kan, maar voegt niet heel veel toe. Wil je het beste, dan is de Noctua NH-U12A een topper, of je kan voor waterkoeling gaan zoals een NZXT Kraken unit, maar dat zijn dure oplossingen voor onze budget processors.

Welke Videokaart?

Een AMD systeem vereist een videokaart om te functioneren, dus je hebt er sowieso één nodig (oftewel, als je echt niets grafisch doet heeft Intel daar een voordeel). Er is echter geen goed antwoord op de vraag wat een geschikte videokaart is, want die keuze is volledig afhankelijk van jouw eigen vraag of je wilt gamen, op welke resolutie, en eventueel of je creatieve applicaties draait die profiteren van een Nvidia of AMD videokaart specifiek. Een Ryzen 5 3600 en 3600X zijn in principe geen bottleneck voor een RX 5700 XT of RTX 2080 Super of zelfs Ti (muv 1080p games op medium settings of zoiets absurds), dus het is aan jou om de GPU op je eigen doeleinde af te stemmen. Wil je GPU advies, dan kan je dat het beste even in onze Discord voorleggen.

Voeding

Onze Ryzen 5 3600 en 3600X testplatformen gebruikte 126 en 129 Watt respectievelijk tijdens een intensieve CPU load, eenvoudig vertaald: heeeeel weinig. Zelfs met een RTX 2080 Ti kan je daar nog geen 300 Watt bij op tellen waarna je alsnog genoeg zou hebben met een chique ca 500 Watt voeding. En laat de meeste goede voedingen toch wel minimaal 500-550 Watt bieden.

Het totale vermogen is weliswaar vooral afhankelijk van welke videokaart je gebruikt, vergeet niet dat overclocken ook veel extra stroom kan vragen en dus bouwen we liever wat marge in. Een goede, eenvoudige richtlijn voor een Ryzen 5 systeem is als volgt:

Gecombineerd met een videokaart zoals een GTX 1060, 1070 or 1080, GTX 1660 of 1660 Ti, RTX 2060 of 2070, RX 570, 580 of Vega 56, dan volstaat een degelijke 550 Watt voeding.

Ga je voor een GTX 1080 Ti, RTX 2080 of RTX 2080 Ti, of een RX Vega 64 en wil je wat overclocken, dan mag je uitgaan van een degelijke 650 Watt voeding.

Bovenstaande richtlijnen bieden genoeg overcapaciteit dat een aantal SSD’s en harde schrijven, of de nodige extra lichtjes in je systeem, geen enkel probleem zijn. Voor zowel de 550 als 650 Watt categorie zijn de Seasonic Focus Plus Gold of Corsair’s RMx serie zijn uitstekende A-kwaliteit opties. Als liever wat besparen wilt hebben we goede ervaringen met zowel de Cooler Master MWE lijn als de Corsair CX-serie.

Voor de goede orde, dit is héél kort door de bocht, maar het lange verhaal interesseert te weinig mensen en uiteindelijk komen we op hetzelfde uit: die genoemde modellen zijn gewoon dik prima.

Zelfs onze kleine wordt blij van AMD Ryzen builds. Wat wil je nog meer?

Welke behuizing?

Ook dit is persoonlijk, maar wil ik toch even aankaarten. Omdat de koeling direct gevolgen heeft voor de prestaties van je Ryzen 5 wil je niet lukraak een case kopen. Hoewel sommige mensen van mening zijn dat een doos altijd zonde geld is denk ik er anders over: 2 uur langer aan je pc bouwen omdat je geen of weinig kabelmanagement opties hebt, je vinger open halen aan een scherpe rand, of troubleshooting omdat de koeling niet in orde bleek kost een werkende volwassene veel meer dan de paar tientjes dat een betere behuizing koopt.

Zoek je iets zonder al te veel poespas dat gewoon werkt, goed koelt en een beetje makkelijk te bouwen is (zonder bovengenoemde scherpe randjes), pak dan de Cooler Master NR600 of Phanteks Eclipse P400A, beide frequent onder de 70 euro te vinden. Ga je voor Micro ATX, dan is de NR400 nog iets goedkoper en harstikke leuk voor het geld.

Mag het een tientje meer kosten, NZXT’s H510 is net iets strakker en biedt USB Type-C voorop.

Duurdere cases kunnen altijd, maar nogmaals met een Ryzen 5 denken we natuurlijk een beetje aan het budget, en gaan we geen 150 euro aan onze case uit geven.

Opslag

Eén van de interessantste ontwikkelingen bij AMD is dat hun processors de eerste zijn met ondersteuning voor PCI-Express Gen. 4.0, tot dusver zaten we al (enkele jaren) op Gen 3.0. Als gevolg is het nu mogelijk om nog veel snellere SSD’s te kopen dan een jaar geleden, de zogeheten Gen 4 SSD’s.

Althans, als je een X570 bord koopt, iets wat we dus zojuist over hebben geslagen. Gen 4 SSD’s zelf zijn ook niet goedkoop en gaan dus ook niet echt samen met een Ryzen 5 (ondanks dat het technisch dus prima kan).

De beste SSD voor eenvoudige doeleinden en gamers is eigenlijk gewoon een SSD die veel Gigabytes voor je geld biedt. De Intel 660P (M.2 NVMe) doet dat op dit moment, en is ook nog eens kwalitatief goed. Met een prijs rond de 100 euro voor 1 TB aan SSD opslag is er weinig reden om niet meteen voldoende opslag voor de toekomst mee te pakken, een beetje 500 GB SSD bespaart je tenslotte maar zo’n 30 euro.

Video editors en Creators profiteren wel van een top NVMe SSD, de hogere snelheid wordt door hen wel benut. De Samsung 970 EVO Plus is op dit moment nog altijd de snelste all-round NVMe SSD op de markt en blijft dan ook een uitstekende keuze, maar met een meerprijs van ca 70 euro op een Terabyte ben je creator beter af met een Ryzen 5 naar Ryzen 7 upgrade, dan met een Intel 660P naar 970 Evo Plus upgrade.

Voorbeeldsystemen

Aan de hand van onze bovenstaande adviezen hebben we twee voorbeeldsystemen klaargezet. Het eerste Ryzen 5 3600 systeem kost iets meer dan 600 euro en is aangevuld met een RX 5700 videokaart.

Processor – AMD Ryzen 5 3600
Moederbord – MSI B450M Mortar Max
Koeling – Stock koeler van de AMD CPU.
Geheugen – Corsair Vengeance LPX CMK16GX4M2B3200C16 (16 GB 3200MHz C16)
Behuizing – Cooler Master NR400
Voeding – Cooler Master MWE Gold 550 Full Modular
SSD – Intel 660P 1TB
GPU – MSI Radeon RX 5700 Mech OC

(Let op: Deze foto toont niet exact de bovenstaande build (RGB op CPU en videokaart))

Degelijk kastje voor een leuke prijs, goed all-round micro-ATX moederbord, prima (modulaire) voeding, geheugen, en 1 TB aan snelle opslag. De videokaart kan je uiteraard zelf aanpassen naar eigen wens. De RX 5700 is leuk omdat hij het budget exact op 1000 euro brengt, maar ook omdat het een uitstekende 1080p gaming kaart is of instap 1440p gaming kaart. Zo kom je tot een systeem dat eigenlijk alles al kan.

Natuurlijk kan je besparen, maar tenzij strikt noodzakelijk zou ik het niet doen. Op elk vlak zijn dit producten die voor weinig geld veel bieden, en los van het feit dat er maar een beetje te besparen valt lever je direct in op kwaliteit, features, of gebruiksgemak. Kortom: dit is gewoon een mooie, redelijke basis.

Mag het iets meer kosten, dan geven komen we op het volgende:

Processor – AMD Ryzen 5 3600
Moederbord – Gigabyte X470 Aorus Ultra Gaming
Koeling – Cooler Master Hyper 212 Black Edition
Geheugen – Corsair Vengeance LPX CMK16GX4M2B3200C16 (16 GB 3200MHz C16)
Case – NZXT H510
Voedig – Seasonic Focus Plus 550 Gold
SSD – Intel 660P 1TB
GPU – Gigabyte Radeon RX 5700 XT Gaming OC 8 GB

(Op de foto zie je een iets ander moederbord en geheugen, maar in grote lijnen een vergelijkbaar beeld)

Heel anders is deze tweede build niet. Een iets chiquere case met USB Type-C, plus een wat luxer moederbord om dat mogelijk te maken. Ook de voeding is een wat beter model en we voegen een extra koeler toe om zowel te kunnen overclocken als het systeem wat stiller te houden. Die ca 3% op het totale kostenplaatje verdient zich zo eenvoudig terug. Het is deels een compliment aan het eerste systeem waarmee je eigenlijk al een enorm solide basis hebt. Meer uitgeven kan natuurlijk wel, maar dat doe je dan vooral voor luxe.

Dit zijn slechts twee uitgangspunten voor systemen waar je zelf aan kan tweaken of knutselen afhankelijk van je eigen wensen, maar het zijn wel echte prijs-prestatieknallers zonder dat we geld over de balk gooien aan luxe, noch zonder te beknibbelen.

Wil je specifiek advies? Op onze Discord kan je al je vragen kwijt. Wil je gewoon zo snel mogelijk aan de slag? We hebben voor je nagekeken waar deze componenten voor een goede prijs te halen zijn, en op dit moment zijn beide lijstjes volledig bij Megekko.nl te bestellen voor een scherpe prijs. (Helaas bieden ze geen linkbare pc configurator aan en zal je de parts zelf moeten invoeren)

Conclusie

We eindigen waar we mee begonnen: de Ryzen 5 is gewoon een top serie. Het is geen CPU perfectie, er kan altijd iets beter maar hij is gewoon niet te verslaan wat all-round mogelijkheden en prijs-prestatieverhouding betreft. Ja het is een soort win-by-default omdat Intel gewoon geen pepernoot lijkt te geven om hun Core i5 serie, maar daar de nadruk op leggen zou deze capabele alles-kunner op dit prijspunt geen eer aan doen.

Twijfel je aan AMD? Ook dat snap ik wel, Intel heeft natuurlijk een stabiele geschiedenis wat prestaties betreft en AMD is toch een beetje ‘terug van weggeweest’. Ondanks dat we aan de derde generatie toe zijn is die emotie best nog wel te begrijpen. De constante toestroom aan bios updates die kleine dingen fixen, aanpassen of juist weer terugdraaien komt wat rommelig over en geeft mensen die tech nieuws actief volgen soms de indruk dat AMD eigenlijk gewoon iets langer had moeten wachten met het lanceren van deze derde generatie Ryzen CPUs.

Maar het zal je niet ontgaan zijn dat wij tegenwoordig veel AMD builds gebruiken voor tests en reviews, en wat perikelen met oude moederbord-combinaties terzijde is dat niks minder dan een uitstekende ervaring geweest. Ze draaien stabiel, we knaller er praktisch elke geheugenkit tegenaan tegenwoordig (X570 borden) met XMP profielen net als dat we bij Intel gewend zijn, en waar we mee begonnen: prijs-prestatietechnisch kan je er gewoon niet omheen.

Kortom: AMD mag best trots zijn…

…op de Ryzen 5 3600 dan, want voor 50 euro meer is de Ryzen 5 3600X lastig te verantwoorden, of je moet écht vies zijn van de woorden ‘bios’ of ‘Ryzen Master Software’. De 3600X is objectief ook een prima CPU, maar zijn goedkopere broertje steelt de show.

Vragen over onze reviews of de producten die we bespreken? Je vindt ons op:
– Onze Discord server voor chat en tech talk (gratis en geen installatie noodzakelijk).
– Techtesters YouTube
– TechtestersLive op Twitch
– Foritain op Twitter (auteur, test-chef)
– Nadalina op Twitter (baas, foto-heldin)