In het vorige deel gaf ik de betaalbare build een upgrade met een flinke bak 2400MHz Corsair Vengeance Pro DDR3 geheugen, en in dit deel ga ik aan de slag met iets wat ik vooraf eigenlijk niet had verwacht: AMD Dual Graphics, oftewel Crossfire tussen de A8-7650K APU en een losse Sapphire R7 250 Grafische kaart. Niet verwacht toen ik aan dit 7650K stuk begon, maar gelukkig waren AMD en Sapphire zo vriendelijk er ééntje ter beschikking te stellen.
Wat mij bij het begin van deze ervaring op viel is dat AMD op hun website ‘een beetje vaag’ is met de informatie over Dual Graphics. Zo staat de 7650K niet op de pagina vermeld, en de A8-7600 staat met een R7 240 vermeld als ‘recommended pairing’. Als ik het goed heb begrepen uit andere bronnen komt dat omdat het een beetje aan de game designers en optimalisaties ligt om te bepalen wat wel en wat niet goed samen gaat, dus wat een goede combi is kan wisselen per game. Klinkt een beetje onhandig wellicht, maar we zullen het zien. Dual Graphics lijkt dan wel regelmatig genoemd als feature, maar echt heel veel nadruk lijkt er niet op te liggen vanuit de AMD kant. Voor de A10-78×0 reeks sturen ze wel specifiek aan op een combi met de R7 250, en kennelijk is dat ook de betere combinatie voor deze A8-7650k.
Goed, het kaartje zelf. De Sapphire R7 250 is een instap GPUtje van 90 euro. Deze is voorzien van 2GB DDR3 geheugen, en hoewel in de regel het advies is om een GPU met GDDR5 te pakken zou dat geen voordelen moeten bieden bij een Dual Graphics opstelling; je APU teert tenslotte op de DDR3 van je computer zelf. Het kaartje zelf kan ik niet anders beschrijven dan “een schatje”. Klein dus die past praktisch overal wel in, geen extra stroomaansluitingen vereist, maar toch een ‘beetje cool’ met een zwart frame en wat kleine details.
Met de toevoeging van die Sapphire R7 250 kom ik bij de volgende totale setup:
Uiteraard een beetje vreemde combinatie, en een praktische build op basis van deze AMD APU zal natuurlijk nooit dergelijk dure componenten vereisen. In de afsluiting van deze blogserie zal ik, net als in vorige blog, een opzet maken met wat praktische systemen.
Nu kan ik direct beginnen met te stellen dat ‘Dual Graphics’ niet de meest noob-friendly installatie is. Zoals elke PC-Pro *ahem* lees ik natuurlijk geen handleidingen (handleidingen zijn voor noobs etc etc), dus ik prikte dat GPUtje op het moederbord, sloot het scherm aan op de GPU, en starte de PC. Yippie, hij werkt! En nu? Catalyst Control Center openen (de software/driver van AMD), en op zoek naar de Dual Graphics optie!
Juist, ja. Niet dus. Toch maar even naar Google. Onder Performance zou namelijk “AMD Radeon Dual Graphics” moeten staan maar die stond er niet. Kennelijk moet je je scherm aansluiten op je moederbord, maar dat geeft geen beeld tenzij je in je bios/uefi instelt dat je primaire graphics adapter je integrated graphics zijn. Is dat lastig? Tuurlijk niet, maar echt beginner-vriendelijk is dat ook weer niet. Met de aansluiting op de juiste plek en de juiste bios instelling kon het feestje eindelijk beginnen: Dual Graphics stond aan!
Nu hebben jullie waarschijnlijk gezien dat ik in deze blog-reeks een beetje willekeurig ben geweest met mijn benchmarks, het is tenslotte ‘voor de leuk’, en ook een ervaring zonder erg strak plan vooraf. Als gevolg zijn niet alle benchmarks in alle scenario’s getest, dus let even op precies wat in elke grafiek met elkaar vergeleken wordt. Ik heb wel het 2400MHz werkgeheugen aangehouden in deze opzet, dus hou daar rekening mee als je vergelijkt met eerdere updates. Uiteraard heb ik niet alleen Dual Graphics getest, maar ook de R7 250 los meegenomen. Wederom gaat op: Ik test op een 1200p scherm, dus voor een 1080p ervaring mag je grofweg 10% FPS bijtellen. Eerst maar even de twee grote synthetische benches:
3D Mark ziet Dual Graphics als R7 250 in Crossfire
Het schetst een interessant beeld: De losse R7 250 presteert hier nauwelijks beter dan de APU alleen al. Oftewel een 100 euro APU waar ook nog een bak CPU power in zit lijkt niet ver van een losse grafische kaart van bijna hetzelfde bedrag te zitten, uiteraard komt de score van de R7 250 wat hoger uit met een high-end CPU, maar dan praten we weer over een andere prijsklasse. Ook zien we dat de Crossfire combinatie best potentie heeft: 40-60% hogere scores dan de losse GPU of APU.
Maar hoe zit het in de praktijk, gezien de los-vaste vergelijkingen plak ik wat kanttekeningen bij elke game:
Shadow of Mordor is een uitstekend voorbeeld van hoe Dual Graphics een ‘echt’ voordeel kan zijn. De APU zelf moest terugstappen naar 840p om speelbaar te zijn, de R7 250 doet het amper beter, maar werken ze samen dan krijgen we zowaar speelbare prestaties op 1080p. 31 FPS op Medium op 1200p, en 39 FPS op Lowest. Geen vetpot, maar nu wel speelbaar en aanzienlijk beter dan zonder Dual Graphics. Ook Bioshock Infinite is een voorbeeld van een uitstekende boost. Medium settings zijn voor zowel de r7 250 als de APU een te zware klus, maar met Dual Graphics zal je op 1080p zelfs prima op hoge settings kunnen gamen. En ook Skyrim krijgt een mooi steuntje in de rug van bijna 20% in de Dual Graphics mode. 51 FPS was al soepel speelbaar, maar deze 60 geeft net even de ruimte de graphics nog een stapje hoger te zetten. (Skyrim resultaat met enkel de R7 250 is helaas foetsie)
Toch is het lang niet altijd feest. In Diablo 3 bijvoorbeeld lagen de prestaties allemaal erg dicht bij elkaar en zijn de verschillen mogelijk eigenlijk toe te wijzen aan de actie in de game op dat moment, Diablo 3 heeft tenslotte geen ingebakken benchmark. In dit geval heb je dus eigenlijk nul meerwaarde aan de losse GPU of Dual Graphics. Met The Sims 4 slaat het zelfs nog wat verder door. Hier laat de R7 250 voor het eerst de A8-7650K ruim achter zich. Maar met Dual Graphics aan zakt het gemiddelde onder de scores van de R7 250 op zichzelf (overigens ook de minimale en maximale FPS in vergelijkbare hoeveelheden). Dus hier zien we zelfs negatieve gevolgen van het combineren, ondanks dat deze game Dual Graphics zelfs zou moeten ondersteunen. In CS:GO zien we weer praktisch vergelijkbare prestaties tussen de A8-7650K en de R7 250. Crossfire geeft een kleine boost, maar het praktische voordeel is niet heel erg groot.
Het lijkt een beetje te bevestigen wat ik al mee had gekregen: De prestaties zijn sterk afhankelijk van de optimalisaties binnen de game. Uiteraard speelt AMD daar ook een rol in, maar die complexe discussie over het samenwerken van GPU fabrikanten en devs ga ik mij niet aan wagen. Toch kunnen we tot een aantal conclusies komen, waarbij de belangrijkste voor mij is dat de A8-7650K op zichzelf in veel gevallen al heel erg gewaagd is aan de prestaties van de R7 250. Die zal met een flink krachtigere CPU als basis nog wat verder kunnen gaan, maar onderschat de kracht van een APUtje dus niet.
Ook zien we dat Dual Graphics wel degelijk een mooie boost kan zijn, en de prestaties van de APU en de prestaties van de GPU in sommige gevallen goed kan laten samenwerken en tot speelbare resultaten komen waar de r7 250 of A8-7650K het op eigen benen lieten afweten. Toch is het geen verhaal zonder haken en ogen, want in sommige games zien we praktisch weinig of geen voordeel, en in een andere zelfs een negatief effect. Nu zou ik nog wat benchmarks kunnen draaien, maar in de praktijk komt het er op neer dat je vooraf onderzoek moet gaan doen of jouw favoriete games er baat bij hebben of niet. Combineer dat met de installatie waar je wel even over na moet denken en/of de bios in moet (simpel voor slimme Tweakers, maar voor een beginner?), en we komen zeker niet bij een combinatie die zo maar even een stamp of approval krijgt.
Daarbij moeten we natuurlijk ook nog even een prijsvergelijking maken, want het toevoegen van een R7 250 doet de kosten van onze budget PC aardig oplopen, en voor de prijs van een A8-7650K plus R7 250 (~190 euro) kan je ook een AMD X4 860K (~75) en een AMD R7 260X GPU ( ~115) halen. Nu heb ik die specifieke combinatie niet zelf getest maar het moet wel heel gek lopen dat je met die combinatie geen betere prestaties neer gaat zetten.
Zodoende lijkt de R7 250 een leuk kaartje voor een ouder pc’tje waar je toch iets van een game mee wilt spelen op zn tijd, en de A8-7650K nog altijd een interessante optie op zichzelf voor betaalbaar gamen (zonder AAA games), maar de combinatie van de twee niet veel meer dan een leuk concept wat in de praktijk onvoldoende overtuigd. Er zit zeker potentie in het Dual Graphics concept, en een R7 250 combineren met een A8-7650K is nog net een mogelijk overweging als je de APU reeds hebt, maar om het een echt overtuigende techniek te maken zullen AMD en de game devs er voor moeten zorgen dat de prestaties structureel en niet incidenteel overtuigen. Dan belanden we uiteraard bij een ‘kip en het ei’ verhaal, waarbij optimaliseren voor die kleine groep die momenteel Dual Graphics gebruikt vermoedelijk te duur is, waardoor die doelgroep niet groeit, etcetera.
Volgende, en vermoedelijk laatste update zal de R7 250 weer van het moederbordje af gaan, en zal ik met de AMD A8-7650K gaan overklokken. Verwacht geen vuurwerk gezien het prima maar doch mid-range moederbord (Asus A68HM-Plus), maar wie weet kunnen we nog meer uit ons betaalbare game-bakkie persen. Mocht iemand nog suggesties, tips, of ideeën hebben, laat het mij weten, anders zal dit verhaaltje binnenkort uit zijn. Voor nu nog even de food-promise, wederom een teasertje van het recept wat er spoedig aan komt, en nu moet het toch wel heel eenvoudig zijn te raden wat het is:
Voor de echte die-hard componentenkenners heb ik een uitdaging: In de voorlaatste foto zie je iets wat niet klopt met het componentenlijstje eerder in deze post. Herken jij waar het fout gaat? (En nee, ik tel de SilverStone EB01 in de achtergrond niet mee als onderdeel van de test setup ;))
