Samsung 960 PRO 1TB review
Rond een eurotje of 300 komen we de eerste 1TB SSD’s tegen op de markt, overigens spijtig dat de NAND prijzen vandaag de dag wat hoger liggen, want nog niet heel lang geleden kwamen we ze rond de 250 euro al tegen. Hoe dan ook zijn het toch mooie ontwikkelingen, want zoals iedereen inmiddels (hopelijk) wel weet zijn SSD’s gewoon onmisbaar in een modern system, en waar ik een jaartje of 10 geleden voor dit geld een SSD op de kop kon tikken om de PC hooguit sneller te doen booten kan menig gebruiker er nu alles op kwijt zonder terug te hoeven vallen op mechanische harde schrijven; die willen we toch eigenlijk enkel aanhouden voor de langdurige opslag en niet de dagelijkse taken.
Cue de Samsung 960 Pro, één die wanneer je de prijsvergelijkers op oplopende prijs sorteerd niet heel vlot tegen zal komen, hij zit tenslotte bijna op 600 euro, maar wel het ultieme opslag product beloofd te zijn voor de echte pc enthousiastelingen die geen genoegen nemen met standje “snel”, maar enkel een Max Verstappen in hun digitale bolide willen (zij het wellicht een nog iets betere bolide dan Maxje heeft, maar dat terzijde).
Wij gaan dit ca 600 euro opslag-racemonster eens aan de tand voelen.
De verpakking is redelijk bescheiden, zo ook de aanwezige extra’s; meer dan een handleiding is het eigenlijk niet. Toch begint het kwijlen een klein beetje op dit moment, al lijkt dat vooral door de wetenschap te komen dat dit een topmodel is.
Toch is de SSD fysiek keurig, vooral de zwarte PCB zal menig enthousiast wel weten te waarderen, want een groen PCB in je dikke high-end moederbord, welke je toch zal hebben met een 600 euro SSD in je handen, komt natuurlijk niet helemaal lekker voor de dag.
Alle onderdelen zitten voorop, althans bij dit 1TB model, achterop treffen we een berg logo’s aan waarbij “welk logo houdt wat in” geen eenvoudig spelletje is om te spelen.
Showcasen in de praktijk doen we samen met de ASRock Z270 Extreme 4, waar ruimte is voor twee M.2 NVMe SSD’s, en zoals je ziet gaat na deze 960 Pro ook de 960 Evo aan bod komen. Hoe dan ook vind ik het een stuk aantrekkelijker dan extra kabels en een SATA SSD.
Één belangrijke toevoeging: zorg dat je de NVMe driver van de Samsung website installeert. Windows 10 herkent deze SSD direct zonder problemen, maar voor optimale prestaties is de Samsung driver vereist.
De specificaties en features van de Samsung website:
Een duidelijk plaatje lijkt mij. Duidelijk vanuit de productpagina wordt dat Samsung deze schijf als ultieme consumer schijf op de markt zet, niet als zakelijke schijf zoals de SM961. De opslag komt vanuit Samsung hun eigen 48-layer V-NAND, hoewel ook hier gebruik wordt gemaakt van een beetje DDR3 cache is het belangrijk op te merken dat de prestaties over de hele schijf in lijn liggen met wat we hieronder gaan zien, het is dus geen groot blok traag geheugen gecombineerd met een flinke portie sneller SLC of iets in die richting.
De garantieperiode van 5 jaar lijkt mij niet meer dan redelijk, maar mag desondanks als pluspuntje worden geteld.
De genoemde encryptie lijkt wel een discussiepunt. Hoewel Samsung officieel encryptie noemt en er zelfs een heel hoofdstuk aan wijdt in de data sheet lijkt het hardwarematige encryptie gedeelte niet helemaal wat je ervan zou hopen, zo noemen ze TCG Opal compliance, maar IEEE1667 / Microsoft e-drive / Encrypted Hard Drive waarmee je via bijvoorbeeld Bitlocker gebruik kan maken van hardware matige encryptie in je device werkt niet; BitLocker gaat vrolijk softwarematige encryptie toepassen. Hiermee lijkt het erop dat je dus aan specifieke pakketten vast zit, en tot zover ik weet houdt dat in dat je (flink) extra moet investeren al ontbreekt mij ervaring met dergelijke software. De echte consumer focus lijkt daar des te duidelijker te worden, maar het is een gemiste kans wanneer een echt high-end monster iets niet overdreven niche niet wil ondersteunen.
Er zijn tal van manieren om een SSD te testen en onderlinge verschillen aantonen is geen bijzonder spannende aangelegenheid. Omdat brute lees- en schrijfprestaties ook zeker niet onbelangrijk zijn, bijvoorbeeld bij het overzetten van grote hoeveelheden data naar een SSD (bijvoorbeeld bij gebruik als externe SSD) kijken we naar de bekende AS SSD en ATTO benchmarks waar je eenvoudig en snel mooie getallen tevoorschijn kan toveren wat betreft maximale snelheden. Daarbij sluiten we ook uit dat de SSD vals kan spelen met comprimeerbare data, iets wat vooral in het verdere verleden een rol speelde.
Het probleem met SSD’s is het in kaart brengen van gemeten verschillen in een praktische toepassing. Één van de eerste argument in het voordeel van SSD’s was het feit dat computers vele malen sneller opstarten met een SSD dan met een traditionele harde schijf, echter weet praktisch elke moderne SSD een systeem wel vlot te starten en is dat weinig graadmeter meer voor prestaties (wederom, in het verdere verleden een ander verhaal). Onderlinge verschillen bij dergelijk eenvoudig gebruik zijn in een directe vergelijking nog wel grofweg van elkaar te onderscheiden als we van budget SSD’s naar high-end SSD’s gaan, en van high-end SATA naar de nieuwe PCI-Express / NVMe SSDs, maar je moet wel van goede huizen komen als je aan de hand van opstart- of response snelheid echt geld durft te zetten op wat voor een klasse SSD er in een systeem zit waar je achter zit.
Toch moeten we vergelijken, dus gaan we kijken naar de schijven in een aantal scenario’s die daadwerkelijk gebruik van een schijf simuleren. AS SSD kent een drietal ‘real world’ (bewust tussen aanhalingstekens) benchmarks die we meenemen, en ook PC Mark 8 die een totaalplaatje schetst van het systeem met de bewuste SSD dient deze praktische doelstelling.
Het intensere vergelijken doen we met de complexe I/O meter applicatie. Hierin kun je zelf vele soorten tests opzetten en fine-tunen, we testen op drie onderdelen: 4K performance voor het ‘typisch’ gebruik, 2M performance voor inzicht in consistente lees- en schrijfsnelheden, en Workstation en Database tests voor de meer zakelijke doeleinden. Gezien we met o.a. PC Mark 8 en AS SSD al een redelijk beeld kunnen krijgen van de verhoudingen wat echt typisch consumentengebruik betreft richten we met I/O meter op de prestaties van het primaire geheugen van de SSD. Sommige SSD’s combineren grotere hoeveelheden tragere TLC geheugencellen met een kleinere hoeveelheid duurdere SLC cache om zo een balans te vinden tussen opslaghoeveelheid, gevoelssnelheid en betaalbaarheid, eenvoudige gebruikers zullen zo enkel de hoge snelheid ervaren. Hoewel dat een begrijpelijke en voor die typische consument slimme zet is testen we met de I/O meter setup bewust het traagste deel om te achterhalen hoe de prestaties uitpakken bij meer langdurige belasting.
‘4K performance’ bestaat uit het lezen en schrijven van kleine blokken data welke een grote factor spelen bij het snelheids ‘gevoel’ bij dagelijkse taken waar gamers en thuisgebruikers mee zitten. Deze bestaat uit een ‘4K Random Read’ test (100% read, 100% random) en een ‘4K Random Write’ test (100% write, 100% random). We testen met een Queue Depth van 1, 2, 4, 8, 16 en 32. Daarbij leggen we voor het beoordelen de nadruk bij een lage ‘Queue Depth’ of QD. QD kort uitgelegd: SSD’s presteren beter wanneer ze een flinke portie werk gelijktijdig of in één keer kunnen verwerken dan wanneer ze minder kunnen stapelen. Dat laatste is praktisch het meest relevant en weegt dan zwaar in de beoordeling, terwijl het eerste juist het mooiste is voor de marketing afdeling van de fabrikant.
‘2M performance’ bestaat uit 2MiB blokken sequentiële data en geeft zo een beeld van de structurele doorvoersnelheden (langdurig grote blokken data wegschrijven of uitlezen). Ook hier testen we dezelfde QD’s al verwacht je daar minimale verschillen tussen te zien. In de totale beoordeling weegt deze relatief licht.
Voor intensiever gebruik laten we er ook een Workstation en Database simulatie benchmark op los, waarbij de SSD flink aan het lezen- en schrijven gezet wordt om een zwaardere belasting te simuleren. Dit laatste is relevanter voor zeer intensief (hence: Workstation), zakelijk, of pro-sumer gebruik, maar voor gamers en consumenten (inclusief foto en videobewerkers) flink minder relevant. De Database test legt de nadruk op gelijktijdig gebruik door meerdere gebruikers/toepassingen en bestaat uit 8K blokken, 67% lees-acties, en 33% schrijf-acties. De Workstation test bestaat eveneens uit 8K blokken, meerendeels lees-acties, en bevat 67% random data. Hoewel alle SSD’s door dezelfde molen gaan wegen we de resultaten uiteraard zwaarder of lichter gebaseerd op de positionering (consumer, Pro, etc) van de SSD op de markt.
Let op! Gezien dit een vrij recente categorie betreft zal aan het test-proces nog worden gesleuteld. Ook zijn Iometer resultaten nooit 1:1 uitwisselbaar met die van andere reviews, daarvoor zijn te veel variabelen aanwezig.
Dank je wel Samsung, dankzij de 960 Pro moet ik de grafiekschaal flink aanpassen. Waar we bij de SATA schijven onderling eigenlijk geen dramatische getallen tegen komen, zien we dat de NVMe drives zoals de Samsung 960 Pro en 960 Evo he-le-maal niets overlaten van hun SATA broertjes en zusjes. Ook zien we dat de Pro de Evo overtreft, al is het verschil daar in een aantal benchmarks duidelijk kleiner en we moeten niet vergeten dat het prijsverschil significant is naast dat we een 500GB naast een 1TB variant zetten.
In ATTO zien we niet alleen mooie topsnelheden, maar ook de opbouw er naar toe. Bij 32 KB blokken komen we in de buurt van volle kracht, maar bij 4K blokken zien we al prestaties op de grens van wat op SATA theoretisch mogelijk is (en daar scoort een beetje SATA drive grofweg de helft daarvan).
Toch is er enige nuance nodig, want kijken we bijvoorbeeld naar de PC Mark 8 totaalscore dan zien we dat het sprongetje eigenlijk maar klein is. Nu zegt die benchmark zelf niet zo veel en de MB/s resultaten voor de opslag laten weer een giga gat zien, maar het is wel een symbolische indicatie voor de meer subjectieve gebruikservaring bij typische taken; het is niet zo dat je hele computer opeens tig keer sneller is, enkel de schijftaken.
Waar de onderlinge verschillen bij SATA drives echter lastig op te merken is in de praktijk is het wel zo dat wanneer je bijvoorbeeld naar laadtijden van games gaat kijken een snelle SSD weer echt een verschil kan maken, en dan komen we wel in (relatieve) verschillen zoals de stap van HDD’s naar SSD’s ooit was; SATA naar NVMe mag je in diezelfde orde plaatsen. Dat het voor alle storage-heavy taken het geval is mag hopelijk vanzelfsprekend zijn? De doorvoer snelheden zowel voor lezen als schrijven zijn zacht gezegd fenomenaal.
Iometer resultaten!
Iometer laat eigenlijk een vergelijkbaar beeld zien, waarbij de 960 Pro en Evo de SATA modellen al snel achter zich laten in de belangrijke 4K benches, terwijl die laatste allemaal een beetje in dezelfde grove range zitten. Kijk je naar 4K Read en Write en de Queue depth van 1 a 2 dan zie je daar eigenlijk de beste weergave van wat een ‘normale’ gebruiker zal ervaren: een bescheiden maar zichtbare boost boven een ‘ouderwetse’ SATA SSD. De hogere Queue depths komen aan de orde wanneer de SSD flink meer werk te verzetten krijgt, en dan komt een krachtpatser van een SSD natuurlijk opeens goed van pas. Hetzelfde gaat op voor het wegschrijven van veel grote blokken. Waar geen van de consumenten SATA drives echt tot zijn recht komt in een database of workstation simulatie toont de 960 Pro ook daar zijn capaciteiten.
Het is overigens ook op dat moment dat de 960 Pro zich echt van de 960 Evo begint te onderscheiden, want die laatste weet ik veel typische consumententaken zijn duurdere broer toch aardig bij te benen dankzij slimme caching ondanks de tragere geheugencellen aan de basis. Het prestatiegat is veelal kleiner dan het prijsgat, maar bij de meest zware taken zet de 960 Pro dan toch duidelijk van zijn broertje af en toont hij overtuigend zijn technische krachten. Grote vraag zal natuurlijk wel zijn: weet je die uitdaging als consument naar je SSD te brengen?
Wederom een kleine waarschuwing: IOmeter is een complex stukje software. Je kan met een praktisch eindeloos aantal instelmogelijkheden niet alleen tal van scenario’s simuleren, maar vooral ook jezelf hoofdpijn bezorgen of grote invloed uitoefenen op de resultaten. Wees daarom alert dat je IOmeter resultaten van één reviewer niet klakkeloos vergelijkt met die van een andere.
Gobble gobble kwijl, dat is ongeveer de samenvatting van mijn fysieke gesteldheid gedurende de Samsung 960 Pro ervaring. Het is voor mij ergens nog altijd onvoorstelbaar dat er op zo’n klein stukje hardware zo ontzettend veel data opgeslagen kan worden, en als je dan vervolgens de fenomenale snelheden ziet realiseer je je opeens dat het 2017 is en we toch een heel eind zijn gekomen sinds mijn eerste 286 lang.. lang geleden. Of sinds de dagen van de eerste (SATA) SSD’s wat dat betreft, ook dan is het gat gigantisch. Dit is op welke manier je het ook bekijkt gewoon pure tech pr0n, en dan mag een beetje staren en kwijlen ook best wel.
De 960 Pro is echter wel een prijzig speeltje, en hoewel in een absoluut vacuum, of tegen SATA drives afgezet, het een echt beest is zien we de eveneens NVMe 960 Evo inmiddels ook in de grafiek staan en zien we dat die in veel typische consumenten taken niet heel veel minder presteert.; we zien wel grote verschillen in een aantal simulaties, maar die gaan voorbij wat de meeste consumenten zullen doen. Een beetje ’typische’ consument, tot zover die bestaat, kan die 125 euro vermoedelijk prima investeren in andere luxe zeker nadat ze het gros van de winst al hebben behaald boven de budget- en mainstream drives, en hoewel gamers die misselijk worden van laadtijden stiekem toch nog naar de Pro zullen trekken praten we over het verschil tussen een i5 en een i7, of een 1070 en een 1080, of een beetje mid-range scherm of een 144Hz of 1440p monster; meer storage power zal dan niet direct een easy sale zijn.
Echter zal Samsung zich daar ook niet aan storen, want voor zij die meer op de centen letten hebben ze de uitstekende 960 Evo in de hand waar de meerprijs boven SATA modellen prima in verhouding staat tot de meerprestaties. De Samsung 960 Pro is gewoon ultimate, hij is voor zij die toch al voorzien zijn van al die andere luxe hardware en daarbij enkel genoegen nemen met het beste.
Enkele hogere res fotos voor de liefhebber, klikken voor de volledige versie:
[wpdevart_facebook_comment curent_url=”https://www.techtesters.eu/samsung-960-pro-m-2-nvme-ssd-review/” title_text=”” order_type=”social” title_text_color=”#000000″ title_text_font_size=”1″ title_text_font_famely=”arial” title_text_position=”left” width=”100%” bg_color=”#d4d4d4″ animation_effect=”random” count_of_comments=”10″ ]
